Magazyn6801

74

ELEKTRYFIKACJA

Dwie elektrownie: wodna, w Rożnowie na Dunajcu (w budowie) razem z istniejącą elektrownią na gazie ziemnym w Mościcach mają przesyłać część wytwarzanej energji wgłąb kraju aż do Warszawy przy pomocy linji przewodów o napięciu 150000 woltów (w budowie) i dadzą początek nowoczesnej elektryfikacji. W dalszym ciągu plan przewiduje budowę linij o Wysokiem napięciu z Zagł. Węgl. przez Łódź do Warszawy i z tegoż Zagłębia — na wschód wzdłuż Podkarpacia. W ten sposób powstanie początek wielkiej ogólnokrajowej sieci el., zasilanej energją przez wytwórnie o wielkich mocach na węglu kam. w Zagł. Węgl. oraz na gazie ziemnym i siłach wodnych Podkarpacia. W dalszym ciągu swego rozwoju, ogólno-krajowa sieć przewodów el. sięgnie po siły wodne Pomorza. — Sieć taka będzie miała znaczenie ogólno państwowe, które się jeszcze wzmoże z chwilą, gdy dojrzeje do realizacji sieć paneuropejska, o której wspomnieliśmy w pierwszym rozdziale. Bez racjonalnego w skali europejskiej wyzyskania surowców energetycznych do wytwarzania energji el. w różnych krajach i bez racjonalnego w skali państwowej jej rozdziału gospodarka społeczna naszego kontynentu okaże się kiedyś niemożliwą, a wielkie międzynarodowe arterje przewodów el. połączą ze sobą najważniejsze ośrodki wytwarzania i spożycia energji w Europie. Polska sieć elektryczna umożliwi wówczas korzystną wymianę energji z zagranicą, zabezpieczając krajowi eksport węgla w postaci uszlachetnionej energji.

b) Ustawodawstwo i organizacja. Specjalne wymagania, stawiane przedsiębiorcom przez odbiorców energji elektrycznej z jednej strony, a konieczność zabezpieczenia planowości i wogóle interesów ogól-no-państwowych z drugiej — zmusiły wszystkie cywilizowane kraje do stworzenia specjalnego ustawodawstwa elektrycznego. Ustawodawstwo to wyjmuje elektryfikację z zakresu działania ogólnego ustawod. przemysłowego i stwarza przepisy o specjalnych warunkach, w jakich zakłady elektryczne mają powstawać i działać. Dotyczy ono w głównej mierze elektryfikacji zawód., użyteczności publ.

W Polsce obowiązują 3 zasadnicze ustawy: 1) Ustawa z 15. VII. 1920 r. o zmianie cen za dostarczanie energji el. (Dz. U. 70/20, poz. 466), 2) Ustawa Elektryczna z 21. III. 1922 r., znowelizowana w 1935 ^r-(Dz. U. 17/35. poz. 98) i 3) Ustawa o popieraniu elektryfikacji z 27. X. 1933 r. (Dz. U. 85/33, poz. 633). — Głównym celem pierwszej ustawy jest utrzymanie technicznej sprawności elektrowni użyt. publ., powstałych przed wojną lub podczas wojny, w których na skutek przesilenia ekonomicznego, wywołanego wypadkami wojennemi, własne koszta wytwarzania podniosły się tak znacznie, iż przyrost ten nie mógł być przewidziany w chwili zawierania umowy między elektrownią, a odbiorcą lub kon-cesjodawcą o dostarczanie energji el. — Ustawa Elektr. z 1922 r. wymaga uzyskania od Min. P. i H. uprawnienia na wytwarzanie, przesyłanie i rozdzielanie energji el. w celu zawodowego zbytu. Warunek ten obowiązuje każdego przedsiębiorcę w elektryfikacji zawodowej niezależnie od jego charakteru prawnego, a więc zarówno związki samorządowe, jak osoby prywatne — fizyczne i prawne. Przez nadanie uprawnienia przedsiębiorca otrzymuje szereg praw i przywilejów, które zmierzają do ułatwienia mu pracy nad elektryfikacją. Do najważniejszych należą: prawo wyłączności do rozdzielania energji el. na przydzielonym uprawnionemu obszarze; prawo korzystania zgodnie z zatwierdzonemi planami z dróg publ. tak kołowych, jako też wodnych i żelaznych, z ulic i placów publ. oraz — za odszkodowaniem — z posiadłości państwowych, gminnych i prywatnych w celu prowadzenia przewodów el. nad lub pod ziemią; prawo wywłaszczenia nieruchomości, stale lub czasowo potrzebnych do budowy i utrzymania zakładów el. — Wza-mian za te przywileje, uprawniony zobowiązuje się do dostarczania energji el. na swoim obszarze na warunkach przewidzianych w uprawnieniu. Do najważniejszych warunków należą: nieprzekraczanie maksymalnych taryf za energję el. i stosowanie się do formuły ich zmienności w zależności od zmiany warunków gospodarczych; powiększanie zakładu el. w sposób, zabezpieczający dostawę energji każdemu odpowiadającemu warunkom w uprawnieniu przewidzianym; odstąpienie zakładu el. państwu na żądanie tegoż, w czasie i na warunkach również w uprawnieniu przewidzianych; wreszcie — poddanie się nadzorowi organów rządowych nad wykonywaniem warunków uprawnienia.

Ustawa o popieraniu elektryfikacji z 1933 roku przewiduje zwolnienie osób fizycznych