Magazyn6F901

465

GÓRNICTWO I HUTNICTWO

szedł na potrzeby polskie. W ostatnich 5 latach przed wojną óo% cynku surowego i 90% pyłu cynkowego szło do Rosji.

Na terenie krakowskim przemysł cynkowy rozwijał się również znacznie słabiej niż na Śląsku, i podobnie jak w b. Kongresówce przeważnie z inicjatywy rządu. Pierwszą z hut była huta w Jaworznie założona w 1820 r. Następnie przyszły huta w Niodzieliskach oraz huta Artur w Krzu. Wszystkie te huty zakończyły już swój żywot i dziś żadna z nich nie pracuje. Największą hutą do dziś, częściowo tylko pracującą, jest huta Jadwiga w Trzebini, założona w 1895 ^r- przez firmę dr. Lo-witsch i S-ka. Firma ta została następnie zamieniona na T-wo Akc. Zakładów Górniczych i Hutniczych, a już w czasach powojennych nabyta przez Giesche Sp. Akc. w Katowicach. Obecnie huta ta prowadzi jedynie prażelnię blendy i fabrykę kwasu siarkowego.

Przemysł hutnictwa ołowianego rozwijał się równolegle do cynkowego, choć ilościowo nigdy mu nie dorównywał. Pierwszą hutą ołowianą na ziemiach polskich była Huta Ołowiu i Srebra w Strzyb-nicy, założona przez rząd pruski w 1786 r. Znacznie później została wybudowana przez Gieschego huta ołowiu Walter Croneck również na Śląsku. Wreszcie w samym już końcu XIX wieku została w okręgu krakowskim w hucie Jadwiga w Trzebini wy lmdowana huta ołowiu. Z hut tych dzisiaj działa jedynie huta Walter Croneck.

Należy tu parę słów poświęcić zatrzymaniu huty w Strzybnicy, co do jej działalności bowiem w Państwie Polskiem Niemcy nieraz złośliwie się odzywają, wskazując, że w Niemczech szła ona 135 lat, podczas gdy pod rządami polskiemi upadła w ciągu lat 12. Huta ta była wybudowana przez rząd pruski w celu wytapiania ołowiu z rudy wydobywanej na terenach t. zw. pola Fryderyka, na którem ołów stanowił re-galja rządu. Były to i są jeszcze bardzo poważne ilości rudy, mogące zabezpieczyć ruch huty ołowianej na długie lata. W 1921 r., kiedy szły pertraktacje o przydział Śląska Polsce, rachowano, że huta w Strzybnicy będzie i nadal posiadała swoją podstawę rudną z pola Fryderyka i w tern obra-chowaniu została zawarta umowa polsko-francuska. Jednakże wpływy państw trzecich sprawiły to, że granica polsko-niemiecka przeszła właśnie przez teren pól

Fryderyka, pozostawiając te ostatnie w lwiej i najbogatszej części po stronie niemieckiej i przydzielając Polsce samą hutę ze skrawkami jedynie rudonośnych terenów. W ten sposób huta znalazła się bez surowca, który musiała za drogie pieniądze kupować od tychże Niemców lub szukać gdzie indziej po świecie. Dopóki cena ołowiu na rynku światowym była wysoka, huta mogła związać koniec z końcem, jednakże łata kryzysu, ze swoim kolosalnym spad kiem cen ołowiu, wykazały, że huta bez własnej podstawy rudnej istnieć nie może. Zatrzymana została w 1932 r., a ostatecznie zlikwidowana w 1937 r.

W 1922 r., przejmując część Górnego Śląska, Polska otrzymała wszystkie huty cynkowe oraz huty ołowiane i tylko nieznaczną część obszarów rudonośnych z kopalnią w Białym Szarleju na czele. Polski przemysł cynkowy posiadał po przyłącze niu Śląska 14 czynnych hut cynkowych, z których 11 pracowało na Śląsku, 2 w b. Kongresówce i 1 w Małopolsce. Huty te należały do 7 różnych towarzystw.

2. Wytwórc. ość w dobie obecnej. Obecnie wytwórcz- ;r cynku i ołowiu ześrodko-wana jest na Górnym Śląsku i prowadzona jest przez trzy wielkie przedsiębiorstwa: Giesche Sp. Akc. w Katowicach, Śląskie Kopalnie i Cynkownie Sp. Akc. Katowice oraz Zakłady Hohenlohego w Wełnowcu. Po ześrodkowaniu produkcji w lepiej urządzonych hutach przedsiębiorstwa powyższe obejmują obecnie następujące zakłady cynkowe: 2 kopalnie rudy cynkowej i ołowia nej — Orzeł Biały S-ki Giesche i Brzozo-wice — gwarectwo, należące do Zakł. Hohenlohego; 5 prażelni blendy wraz z fabrykami kwasu siarkowego: Jadwiga w Trzebini, Giesche (dawn. Saeger, Recke i Lie-res), Hohenlohe w Siemianowicach, Silesia

1    Kunegunda; 4 huty wytwarzające cynk surowy: Giesche (dawn. Bernhardi, Uthe-mann i Pawła), Hohenlohe, Silesia i Kunegunda; 2 zakłady elektrolityczne: Gieschego i Śląskich Kopalń i Cynkowni;

2    zakłady tlenku cynku: huta Dworzańczyka Gieschego i Krystyn Śląskich Kopalń i Cynkowni; wreszcie 3 walcownie blachy cynkowej, należące do Gieschego, Hohenlohego i Śląskich Kopalń i Cynkowni.

Poza temi hutami istnieją jeszcze w Pol sce dwie walcownie blachy: Sp. Akc. Dzie-dżice oraz Polskie Zakłady Przemysłu Cynkowego Sp. Akc. w Będzinie, które są