Magazyn6T301

539

HANDEL

żuje dokonywanie transakcji w biurze, najczęściej niewielkiem, gdzie zapomocą telefonu i telegrafu dokonywa się wszelkich obrotów. Cechą wielkiego h. są małe stosunkowo zyski przy szybkim obrocie towarów. H. detaliczny albo drobny różni od wielkiego nietyle rozmiar obrotów, co przedewszystkiem bezpośredniość obrotu z ostatnim odbiorcą-spożywcą. Dlatego niektórzy pisarze niemieccy nazywają ten rodzaj h. „Letzthandel". W rzeczywistości przedsiębiorstwa h. detalicznego mogą być wielkie i posiadać rozległe obroty, jak np. wielkie domy towarowe w wielkich miastach państw zachodniej Europy, sprzedające towary detalicznie. Transakcje bezpośrednio zawierane przez h. detaliczny z konsumentem wymagają utrzymywania i prowadzenia składów (sklepów, magazynów), dogodnie położonych, w których można towar obejrzeć i wybrać. Pozyskanie klienteli jest jednym z najważniejszych war runków powodzenia przedsiębiorstwa h. detalicznego. Zaopatrzenie składu ułatwiają zwykle podróżujący agenci grosisty lub fabrykanta. Główna trudność i połączone z tem ryzyko tkwi dla h. detalicznego w trafnem określeniu przyszłego zapotrzebowania towarów pod względem ilościowym i jakościowym. Ryzyko jednak z tem złączone jest tu stosunkowo mniejsze, gdyż naogół zmiany cen w detalu są mniejsze i rzadsze. Utworzenie przedsiębiorstwa h. detalicznego jest stosunkowo łatwe, ponieważ nie wymaga znacznego kapitału, ani ze szczególnym wysiłkiem nabywanych kwalifikacyj. Z tego powodu w wielu krajach powstawało przepełnienie w tym zawodzie. Powstająca w taki sposób konkurencja niezawsze działa zniżkowo na ceny towarów. W wielu wypadkach podtrzymują ich wysoki poziom milczące porozumienia lub zmowy. Jako ujemne następstwo takiej konkurencji wskazuje się na niejednokrotne pogarszanie jakości towarów; ułatwia go często nieumiejętność rozróżnienia przez konsumenta gatunku towaru oraz lokalny monopol z jakiego korzysta bardzo często detalista. Z tego powodu między innemi h. detaliczny jest w wielu krajach przedmiotem krytyki. Zarzuca mu się niegospodarność i podrażanie towarów. W związku z temi zarzutami pozostawało powstanie i rozwój wielkich magazynów detalicznej sprzedaży oraz spółdzielni spożywców kosztem zmniejszania ilości drobnych przedsiębiorstw h. detalicznego.

Z innego punktu widzenia zwykło się odróżniać w zależności od czasu i sposobu dokonywania transakcyj wymiennych h. stały albo osiadły, h. perjo-d y c z n y (na wystawach, targach, jarmarkach) oraz h. wędrowny albo o b n o-ś n y. Ten ostatni miał wielkie znaczenie w początkowych stadjach rozwoju h.; w nowszych czasach znaczenie h. wędrownego ogranicza się do okolic wiejskich, leżących na uboczu. Ta forma h. stwarza często podłoże do kolizji z przepisami prawne-mi; może także stać się szczególnie uciążliwa dla h. stałego i dlatego też podlega zwykle administracyjnym ograniczeniom.

Wreszcie zależnie od kierunku i obszaru państwa, na którego terytorjum dokonywa się transakcyj handlowych, rozróżniany bywa h. krajowy albo wewnętrzny i h. zagraniczny albo zewnętrz-n y. Ten ostatni może być h. przywozowym albo importowym oraz h. wywozowym albo eksportowym, a także przechodnim albo tranzytowym. Pod tym ostatnim należy rozumieć pośrednictwo w przywozie i wywozie towarów między dwoma krajami przez kupców trzeciego kraju. Historja poucza, że początki h. związane były z reguły z h. przechodnim, który najpierw rozwijały ludy handlowe z tendencją utrzymania monopolu. Był to h. aktywny dla tych narodów kupieckich, dla pozostałych był to handel pasywny.

Zależnie od dróg i środków komunikacji, jakiemi h. się posługuje przy przewozie towarów, rozróżnia się h. lądowy i morski. Droga morska jest najtańszym i najdogodniejszym środkiem komunikacji. H. morski posiada doniosłe znaczenie dla gospodarstwa światowego i poszczególnych narodów i wywiera głęboki wpływ na charakter ludności, krzewiąc ducha śmiałej przedsiębiorczości oraz niezależności gospodarczej. Każdy kraj, mający możność uprawiania h. morskiego, stara się tą drogą uzyskać w gospodarstwie światowem niezależne i samodzielne stanowisko. Znaczenie światowych dróg morskich oraz rola, jaką odegrały w dziejach polityczno-gospodarczych porty światowe, dowodzi ponad wszelką wątpliwość słuszności przypisywania temu rodzajowi h. specjalnego znaczenia.