Magazyn6Y301

589

HEDŻAS

Kaaba stanowi cel dorocznej pielgrzymki (Hadż) wiernych z całego świata islamskiego oraz Qiblę, czyli kierunek, w którym muzułmanie zwracają się w czasie modlitwy. Poza tern na terenie H. znajduje się drugie święte miasto islamu, Medyna, czyli dokładniej Mcdina en Nabi, t. j. Miasto Proroka, gdyż tu znalazł schronienie prorok Mohammed po przesiedleniu się (Hidżr) z Mekki w czasie prześladowań jego samego i jego uczniów przez mekkańczyków.

Ze względu na swe położenie geograficzne pomiędzy morzem Śródziemnem a oceanem Indyjskim właściwa Arabja, a więc H. i Jemen, od niepamiętnych czasów prowadziła ożywiony handel wymienny między Azją (Indjami) a Europą i Afryką. Przez H. przebiegały między innemi dwa szlaki karawanowe, dla których Mekka była głównem centrum, a mianowicie droga z Adenu do Gazy i z Gazy do Bassory. Te szlaki karawanowe utraciły swe pierwotne znaczenie dopiero od czasu większego rozwoju żeglugi morskiej.

H. graniczy na północy z Syrją (właściwie zaś z Transjordanją), na wschodzie z Nedżdem, na południu z Jemenem, a na zachodzie z morzem Czerwonem. Zajmuje on wzdłuż wybrzeża tego morza wąski pas długości około i 600 km i szerokości około 300 km. Kraj, pokryty morzem piasku, na-giemi skałami i wapiennemi wzgórzami, przedstawia naogół widok smutny. Brak mu zupełnie stałych rzek, przerzynają go suche łożyska (uadi), któremi jedynie w porze deszczów zimowych płyną potoki, wyrządzające niekiedy znaczne szkody osiedlom. Całem bogactwem H. jest palma, która rośnie wyłącznie w oazach.

Na przestrzeni, wynoszącej według jednych obliczeń 300 000 km³, według innych zaś 472 000, mieszka około 800 000 do 1 000 000 osób, z czego około 17% przypada na miasta, resztę zaś stanowią Beduini. Ogół ludności wyznaje islam. Pod względem narodowościowym przeważają Arabowie, jedynie w miastach, zwłaszcza w porcie Dżeddah i w Mecce, mieszka niewielki odsetek Jawańczyków, Hindusów, Persów i Turków.

H. posiada niewiele miast — Mekkę (70 tys. mieszkańców), Medynę (40 tys.), Dżeddah (główny port — 30 tys.), Taif (5 tys.), El-Ala (3 tys.), Janbo (3 tys.), Chajbar (2,5 tys.), Wedżh (2 tys.) i Taima (2 tys.).

Ze względu na brak nawodnienia rolnictwo ma w H. bardzo małe zastosowanie, tak że krajowa produkcja zbóż — pszenicy, prosa, jęczmienia i durry, nie wystarcza na wyżywienie miejscowej ludności. To też H. sprowadzać musi z zagranicy znaczne ilości zboża. Duży jest również przywóz daktyli i owoców, chociaż w niektórych oazach kwitnie uprawa słynnych daktyli w ilości wszakże niewystarczającej. Natomiast większą rolę w gospodarce krajowej odgrywa hodowla. H. posiada około 5—6 mil jonów owiec i kóz oraz około 100 tys. innych zwierząt domowych, przeważnie koni i wielbłądów. Z powodu braku surowców przemysł jest również słabo rozwinięty; z większych przedsiębiorstw wymienić należy kilka młynów parowych, olejarnie, fabryki lodu, drukarnie, stacje elektryczne, dystylarnie wody morskiej, garbarnie i t. d. Na przyszłość istnieją pewne widoki produkcji nafty. Natomiast handel wewnętrzny jest dość ożywiony, zwłaszcza w okresie pielgrzymki. Firmy cudzoziemskie, przeważnie hinduskie i perskie, pracują głównie w porcie Dżeddah, gdzie istnieją również firmy angielskie, włoskie i holenderskie. Ogólne obroty handlu zagranicznego nie dochodzą miljona funtów szter-lingów. Główne przedmioty wywozu stanowią owce i kozy, masło topione, migdały, skóry, guma arabska i t. p. Wartość eksportu wynosi wszystkiego około 40 do 5° tys. funtów szterlingów. O wiele poważniej przedstawia się imp>ort. Przywozi się głównie (80% z Indyj Brytyjskich i Holenderskich) naftę, benzynę, drzewo, tkaniny, ryż, mąkę, cukier, mydło, zapałki. Głównem źródłem dochodu mieszkańców H. są wpływy od pielgrzymów, którzy w normalnych warunkach pozostawiają tu około 4 do 5 mi-ljonów funtów szterlingów. W ten sposób dobrobyt mieszkańców kraju zależny jest w znać znym stopniu od liczby i zamożności pątników. Ilość ich waha się od 100 do 200 tys. rocznie. Dochód rządu z tego źródła wynosi około 800 tys. do miljona funtów szterlingów.

Komunikacja odbywa się wyłącznie zapo-mocą wielbłądów albo też samochodami, których jest w H. już kilka tysięcy.

Podczas wojny światowej ówczesny szeryf Mekki, Hussein ibn Ali, przy poparciu państw sprzymierzonych, a w szczególności Anglji (pułkownik Lawrence), wywołał po-