Magazyn6c101

627

HITLER ADOLF I ROZWÓJ HITLERYZMU

a Róhmem powstaje dawny spór na temat wojskowego czy politycznego charakteru S. A., ale tym razem nie czas na wewnętrzne konflikty i rozłamy. Władza jest istotnie blisko. Jej zdobycie jest celem głównym, resztę załatwi się później.

W wyborach wrześniowych w 1930 r. NSDAP odnosi swój pierwszy triumf, który zaskoczył nietylko zagranicę, ale i szeroką opinję niemiecką, w którą t. zw. „prasa przez Żydów opanowana" stale wmawiała, że H. jest postacią komiczną, a jego „ruch¹' bez żadnej przyszłości. Ale dn. 14 września 1930 r. H. uzyskuje 6 406 400 głosów i przeprowadza 107 posłów. W roku 1931 jednoczy dotychczasowe narodowo-socjali-styczne związki młodzieżowe w ramach jednej Hitlerjugend pod kierownictwem Baldura von Schirach.

Rokiem właściwej walki o władzę jest r. 1932. Cztery razy stają tego roku obywatele Rzeszy do urn wyborczych. Gdy prezydentowi Rzeszy, feldmarszałkowi von Hindenburg, skończył się jego pierwszy mandat siedmioletni, stronnictwa lewicy i środka — które w r. 1925 glosowały przeciw niemu — błagały go niemal, aby postawił ponownie swą kandydaturę i zamknął drogę do władzy H. W pierwszym plebiscycie (dn. 13 marca) kandydują Hindenburg, H., Thalman (komunista) i inni. Na Hindenburga pada 18 650 700 głosów, na H. 11 339 300. Ponieważ nikt nie uzyskał absolutnej większości, dn. 10 kwietnia odbywa się drugie głosowanie: tym razem Hindenburg uzyskuje 19 359 boo głosów, H. 13 418 000.

Hindenburg odwdzięcza się lewicy za swój wybór, zmuszając do dymisji gabinet kanclerza Briininga, a powierzając władzę Franzowi von Papen i rozwiązując Reichstag. Nowe wybory odbyły się dn. 31 lipca: tym razem H. uzyskuje 13 799 100 głosów i 230 mandatów. W sierpniu za poradą Papena Hindenburg ofiarowuje H. urząd wicekanclerza. H. odmawia: może być bowiem tylko szefem rządu. Ponieważ bez głosów NSDAP gabinet Papena nie może liczyć na większość w Reichstagu — jedynem wyjściem jest rozwiązanie parlamentu i nowe wybory. Odbywają się one dn. 6 listopada. Lista NSDAP uzyskuje tylko 11 737 000 głosów i 196 mandatów. Stratę 2 mil jonów głosów przypisuje H. „frondzie" Gregora Straissera, pełniącego podówczas funkcje sekretarza generalnego partji. Za plecami H. układa się Stras-ser z gen. von Schleicherem, ministrem Reichsw'ehry w gabinecie Papena.

Dnia 17 listopada Papen podaje się do dymisji, albowiem nadal nie może liczyć na poparcie Reichstagu, a Hindenburg nie chce żadnego zamachu stanu. Wiedząc, że największą polityczną siłą w kraju jest H., Hindenburg pertraktuje z nim po raz drugi. H. gotow jest utworzyć gabinet narodowego odrodzenia pod swem przewodnictwem. Hindenburg uważa, że na kanclerza lepiej się nadaje osobistość pozapartyjna, ale nalega, aby H. przyjął wicekanclerstwo. H. ponownie odmawia. Wówczas zostaje kanclerzem von Schleicher (dn. 3 grudnia), którego główną ideą jest pozyskanie Stras-sera na stanowisko wicekanclerza, ponowne rozwiązanie Reichstagu i rozpisanie now^rych wyborów, w których Strasser wystąpiłby z własną listą, mającą na celu rozbicie NSDAP na skrzydło nacjonalistyczne z H. i „socjalne" ze Strasserem na czele. H. dowiaduje się dość wcześnie o wszystkiem, zmusza Strassera do dymisji ze wszystkich zajmowanych stanowisk i do odsunięcia się od polityki.

Zarówno koła nacjonalistyczne jak i wielki przemysł wywierają atoli nacisk na Hindenburga, aby powierzył władzę H. Nie widzą innego wyjścia z trudności politycznych i gospodarczych. Papen, osobisty wróg Schleichera, jest wobec starego feldmarszałka rzecznikiem takiego rozwiązania. Zapewnia Hindenburga, że zgodzi się pełnić przy H funkcje wicekanclerza, że baron von Neurath zachowa ministerstwo spraw zagranicznych, a ministrem Reichswehry zostanie gen. von Blomberg. Należycie „obstawiony" H. przestanie być groźny, a niema lepszego na to sposobu, jak powierzenie mu kanclerstwa. Tak było do dn. 30 stycznia 1933 r., w którym to dniu H. objął wła dzę w Niemczech. Czy na długo? On sam nie wątpił, że ją utrzyma, ale jego nacjonalistyczni sojusznicy przez półtora roku wierzyli raczej w tezę „zużycia"...

W dniu 30 stycznia 1933 r. NSDAP teoretycznie liczyła 1 600 000 członków, lecz rzeczywista ich cyfra wynosiła zaledwie połowę. Druga zaś połowa dzieliła się na trzy kategorje: takich, co sami wystąpili, takich, których wyrzucono, wreszcie takich, których skreślono, bo nie płacili składek albo zaniedbywali swe obowiązki. Od dn. 30 stycznia do 30 maja 1933 r. wstąpiło do