Magazyn69001

386

KORPORACJONIZM

jako reakcja przeciwko skrajnemu indywidualizmowi i liberalizmowi, które doprowadziły na początku XIX wieku do perjo-dycznie powtarzających się kryzysów gospodarczych, do wyzysku i nędzy robotników. Okazało się, że maszyna gospodarcza nie regulowana podlega ustawicznym wstrząsom i grozi gwałtownym wybuchem czyli rewolucją. Socjalizm uznał gwałtowny przewrót społeczny za rzecz nieuchronną, k. zaś, który w niektórych swych odłamach wykazuje pewne związki z wczesnym socjalizmem, poszedł inną drogą. Odrzucił liberalizm i hasła rewolucji francuskiej, a w miejsce jego postawił ideał ustroju społecznego, uznający własność prywatną jako funkcję społeczną i wiążący w sposób organiczny jednostkę z państwem. Nie godząc się zarówno z liberalnem hasłem bezwzględnej wolnej konkurencji, jak i z socjalistyczną zasadą nieubłaganej walki klas, wysuwa zasadę sprawiedliwości, pokoju i współpracy klas pod nadzorem państwa. Odmiennie niż liberalizm, a podobnie jak socjalizm, chociaż w sposób bardziej umiarkowany, godzi się k. na pewnego rodzaju gospodarkę planową. W przeciwieństwie zarówno do socjalizmu, jak i do liberalizmu odrzuca internacjonalizm zarówno w dziedzinie politycznej, jak i gospodarczej i godzi się z ideą narodową. Źródeł współczesnego k., obok słabych odblasków ustroju stanowego i cechowego, trzeba więc szukać we wczesnym socjalizmie, który wysuwał między innemi hasło rządu producentów i zasadę asocjacji, dalej w katolicyzmie społecznym, który w encyklikach papieskich i w licznych pismach zdecydowanie się za nim oświadczył. W żadnym wypadku nie należy jednak utożsamiać k. z faszyzmem, nacjonalizmem lub katolicyzmem społecznym. Faszyzm realizuje w chwili obecnej pewien specjalny typ k., nacjonalizm może łączyć się z etatyzmem lub nawet z liberalizmem w pewnej symbiozie, katolicyzm społeczny wysuwa jako naczelne zasady sprawiedliwość i miłość społeczną, przyczem formy ich realizacji mogą być różne. Tak samo syndykalizm czyli łączenie się pracowników w związki zawodowe jest czemś węższem od k., który zakłada zgodne i trwałe współdziałanie kapitału i pracy. Z tych samych względów samorząd gospodarczy, skupiający kupców, rzemieślników, rolników i t. d. w izbach przemysłowych, handlowych i innych, ma mało wspólnego z współczesnym k., który stawia sobie za cel organiczne związanie grup wytwórców z państwem w ramach swoistej, elastycznej gospodarki planowej i nadaje tym grupom pewne uprawnienia polityczne, a nawet część władzy ustawodawczej. Ustrój korporatywny może istnieć w ramach ustroju politycznego, opartego na zasadach katolickich, może zmieścić się, po pewnych zmianach, w ramach ustroju autorytatywnego i państwa totalnego, a nawet pogodzić się z pewnym odłamem nowoczesnej demokracji. W każdym z tych wypadków przybierze inną formę, dostosowując się do zmienionych warunków. Jest to pewnego rodzaju organiczny instytucjonalizm, oparty na znanych nam już ideach i na pewnych normach etycznych, wymagających uzgodnienia interesu osobistego z dobrem ogólnem nietylko poprzez nakazy lub zakazy, ale przedewszystkiem drogą dobrowolnego, wewnętrznego podporządkowania się. K. twierdzi, że w ten sposób odkrywa zdrowy, zdolny do życia typ jednostki, społeczeństwa i państwa, który oprze się zwycięsko liberalizmowi i komunizmowi.

3. Zasady korporatywnego ustroju społecznego. Rola państwa, grupy społecznej i jednostki. K. jako ideał nowego ustroju społecznego staje pośrodku między dwoma skrajnemi poglądami, z których jeden głosi zwycięstwo państwa nad jednostką, a drugi podporządkowanie państwa sumie interesów indywidualnych. Ruch, który omawiamy, uznaje samodzielny byt zarówno państwa, stanowiącego swoisty organizm, jak i jednostki, która ma szereg naturalnych, nienaruszalnych praw. Jest to pewnego rodzaju dualizm, łączący jednostki w grupy, które z jednej strony otrzymują wskazania od państwa, z drugiej wysłuchują życzeń jednostek, chroniąc je od zmiażdżenia przez coraz bardziej potężniejącą machinę państwową, wobec której człowiek odosobniony jest bezradny. W u-stroju korporatywnym mamy trzy zasadnicze ogniwa, mianowicie: Państwo, Grupa i Jednostka. Przed każdem z nich stoją inne zadania i w kilku słowach określimy ich rolę i znaczenie w idealnem państwie korporatywnem, pamiętając, że mamy do czynienia stale z dwoma komple-