Magazyn6 2101

917

METALE I METALURGJA

kiem cen na cynk na rynkach światowych przemysł ten stal się b. mało rentowny, a w niektórych wypadkach deficytowy. Wpłynęło to na znaczne osłabienie tempa produkcji i cofnięcie się nasze z pozycji w światowej produkcji cynku, jaką zajmowaliśmy przed io laty. Z 12,48% produkcji światowej w 1930 spadliśmy do6,34 w 1935, w cyfrach zaś absolutnych z 174,7 tys. t. do 107 tys. ton w 1937. Ogólna światowa produkcja cynku wynosiła w 1937 1 620 tys. tonn. Krajowa produkcja cynku w tys. tonn zmieniała się w sposób następujący:

1930    1933    1934    1936    1937    *938

i75    ^.83    93    95    107    107

Na rynku światowym ostatnio około 50% produkcji dostarczała Europa, a w niej Bel-gja przodowała. Ciekawem jest, że największy nasz konkurent Belgja, nie posiadając własnych złóż rud cynkowych, zdołała jednak wskutek swego korzystnego położenia geograficznego opanować ostatnio nasze rynki i wciąż zwiększać swoją produkcję. Również sytuacja naszego hutnictwa cynkowego znacznie się pogorszyła wskutek szybkiego rozwoju przemysłu cynkowego w Niemczech, które były najpoważniejszym rynkiem zbytu naszego cynku.

Polska, która stale zajmowała po St. Zjednoczonych A. P. i Belgji trzecie miejsce w światowej produkcji cynku ustąpić go musiała w 1934 Kanadzie, a obecnie zajmuje piąte miejsce po Niemczech, które przekroczyły naszą produkcję o przeszło 30%.

Wywóz cynku i pyłu cynkowego z Polski przedstawia tabela 14, w tern eksport

Tabl. 14.

							1938
		1928	193°	1932	1936	1937	za 9 mie-
							si?cv
tys.	tonn	133	133	76	67	75	46.1
milj	zł	144	IOO	36	24	39	20,8

do Niemiec wynosił w 1934 około 65,35% całego eksportu cynku, a w 1937 tylko około 31,5%. Wartość eksportu powyższego stanowiła w 1937 roku — 3,2% wartości całego naszego eksportu. Poza tern eksportujemy z tego działu produkcji hutniczej pewne ilości blachy cynkowej oraz bieli cynkowej ; kwas siarkowy — produkt uboczny produkcji, pozostaje całkowicie w kraju.

Z cyfr powyższych widzimy, że przemysł cynkowy posiada w naszych warunkach charakter wybitnie eksportowy, ponieważ na zbyt krajowy jeszcze w 1937 przypadało tylko około 28,5% całego zbytu. Stwierdzić jednak można, że z roku na rok spożycie cynku w kraju wzrasta stale, co niewątpliwie łącznie ze wzrostem przerobu uszlachetniającego, kierowanego na rynki zagraniczne uważać należy za objaw korzystny. — Wytwórczość cynku w Polsce prowadzona jest obecnie przez trzy duże przedsiębiorstwa hutnicze na Śląsku. Do większych zakładów przetwórczych należą walcownie blachy cynkowej w Dziedzicach 1 Będzinie. W kopalniach rud cynku i ołowiu oraz w hutach zatrudnionych było w 1938 — 8100 osób.

f) Ołów. Ołów najcięższy z pośród powszechnie używanych metali i łatwotopliwy dzięki swoim własnościom technicznym — dużej plastyczności, łatwej spawalności, odporności na działanie chemiczne, szczególnie kwasów znajduje szerokie zastosowanie w postaci rur, blach, drutów, folji i odlewów.

Ołów używany jest w przemyśle chemicznym do budowy aparatów i rurociągów, w przemyśle farbiarskim i tłuszczowym, do wyrobu części instalacji, w przemyśle elektrotechnicznym (akumulatorowe płyty itp.), w przemyśle amunicyjnym na kulki do szrapneli, śrut i do wyrobu materjałów wybuchowych; poza tern w przemyśle budowy maszyn jako uszczelniacz, do wyrobu stopów łożyskowych, metali do przemysłu graficznego, plomb, używa się go również do wyrobu minji i glejty, t. j. farb. Sole ołowiu mają duże zastosowanie przy produkcji szkła specjalnego (kryształu). Ilościowo ołów zajmuje drugie miejsce wśród metali półszlachetnych i trzecie miejsce po żelazie. Zarówno cyfry produkcji, jak i zużycia ołowiu są w świecie większe niż dla cynku, aluminjum i cyny. Inż. M. Bajer w sposób następujący ujmuje różnicę między produkcją cynku i ołowiu w naszych warunkach: „Z punktu widzenia naszej gospodarki krajowej między ołowiem i cynkiem zachodzi ta zasadnicza różnica, — że podczas, gdy cynk odgrywa poważną rolę w naszych stosunkach międzynarodowych, ołów ma znaczenie lokalne. Jeszcze do 1930—1931 Polska wywoziła około ^ł/₄ produkcji, obecnie krajowa wytwórczość, otrzymywana zresztą z surowca przeważnie importowanego, za-