Magazyn6801

26

dwuletni, włóknisty. Źdźbło 3—4' wysokie, gładkie i nagie. Liście cokolwiek szorstkawe i modrawe. Pochwy krósowane. Kłos 4ścienny, około 3" długi, dachówkowaty; szypułka główna tęga, pogięto-wcinana. Kioski najczęścić) 4kwiatowe. Plewy brzuchate, ucięte a sztyletowate, z wydatnym nerwem, ościste lub bezostne. Plewki ościste lub bezostne. Ziarna wolne, łatwo wypadające, mączaste, rzadko szkliwo.— Ojczyzna jćj niewiadoma, choć ją wywodzą zawsze z kraju baszkierów; uprawą jednak jój, cały niemal świat rolniczy zajmuje się,

1    to głównie w dwóch odmianach: a. ozimćj (hybernum) lub Zimostrawki, dwurocznój, z plewką zewnętrzną prawie-bez-ostną, z korzeniem dwurocznym, siówany u nas pod jesień: oraz h. jarój (aestivum) czyli Jarki, którój plewka zewnętrzna oścista, niekiedy przeszło 1", a korzeń roczny; uprawia-nój z wiosny. Obie lubią grunta zyzne i ciepłą wystawę.

Użyteczność tego błogiego zboża nie potrzebuje żadnych rozwodzeu; bo każden wić czćm jest dla nas Pszenica, zwłaszcza ten gatunek, który stanowi największe źródło bogactwa Polski. Jako środek lćkarski, bąć ziarno nietknięte czyli nasiona Pszenicy— sernica Tritici, albo rosczone jako słód— maltum w odwarze ,— bąć mąka albo otręby pszeniczne— farina v. furfures Tritici,— bąć wyrobiona z nich skrobia— amylum,— używają się już to wewnątrz w proszku lub odwarze, lub tćż zewnątrz w enemach, kąpielach, obkładach i t. p. jako odżywiające, odmiękczające, rozcieńczające, obwijąjące i łagodzące w tysiącznych niemocach: prócz tego ze skrobi robią ciasto, kąski i cukier skrobiowy— pasta, morsuli et saccharum amylaceuin, posypują nią pigułki i t. p.: z mąki pieką chlćb, którego ośródka nawet w lćkarstwie pod nazwiskiem oiródki białćj— mica panie albi, ma swoje zastósowanie do pigułek i do obkładów odmiękczającycb.

RODZAJ 25. Rolnica [Agropyruiti Gaektn.J.— Kłos 2stronny. Kłoski zwykle 3kwiatowe, bezszypułeczkowe, dachówkowate, zwrócone do szypułki ścianą. Plewy 2, koń-czyste lub zlekka przytępione. Plewki 2, zielne; niższa w wićrzchołku oścista lub bezostna. Pleweczki 2, nieco rzę-sowane. Pręcików 3. Jajnik gruszkowaty, w wiórzchołku omszony. Znamiona 2, prawie bezszyjkowe, z włosami pojedynczymi. Ziarno dość nikłe, od zewnątrz zlekka wypukłe, od wewnątrz z krósą podłużną wystającą.

Gat. i. i?. Pćrz [A. repens Beav.], starodawne Psibluj lub Psia pasza. W. t. Zfil.— Korzeń a raczej źdźbło podziemne trwałe, wszechstronnie płożące się, białawe. Źdźbło

2    -4' wyrosłe, obłe, nagie. Liście nieco szorstkawe. Pochwy krósowane. Języczek bardzo krótki, ucięty. Kłos 2stronny, wysmukły, 3—4" długi. Kłoski nieco odległe, około 5kwia-towe. Plewy lancetowate, 5nerwowe. Plewki ościste albo bezostne.— Najpospolitszy ten i najmozolniójszy do wyplenienia chwast, zanieczyszcza wszystkie role i ogrody mniój starannie doprawiane; kwitnie w czerwcu i lipcu. — (Triticum repens Lin.).