page0056

52

mózgowie nie wchodząc dokładnie w jego zagłębienia. Jeżeli się rozdzieli obydwie hemisfery w ten sposób, że się przetnie corpus callosum, które je łączy, to naocznie przekonać się można, że mózg nie jest wypełniony wewnątrz jednolitą masą, lecz że znajdują się wewnątrz niego cztery jamy (rentriculi, ventricules du ceweau) wypełnione płynem (serum). Ważniejsze jednak dla naszej kwestyi jest to, że mózg składa się z dwojakiej masy i każdej z nich przypisuje fizyologia odmienną działalność i naturę. Mianowicie szara istota, zwana także korową (substantia cinerea albo corticalis) otacza powierzchnię obydwóch półkul mózgu warstwą prawie jednostajnej grubości (od dwóch do trzech milimetrów), wchodzi we wszystkie zagłębienia, które na powierzchni mózgu znajdujemy t. j. we wszystkie rowki (sulci) i składa się z kilku warstw, z których najbardziej zewnętrzna zawiera tylko włókna nerwowe i bardzo nieliczne koraóreczki; natomiast w warstwach głębszych znajdujemy coraz większe komórki, mające kształt klinowaty, ustawione w kierunku prostopadłym do powierzchni i dające prócz licznych, rozgałęziających się wypustek, jedną nierozgałęziającą się, idącą w głąb istoty białej. W głębi na granicy między jedną a drugą masą znajdujemy jeszcze warstwę drobnych komórek.

Przeciwnie biała masa ma charakter układu włóknistego, bo złożona jest z rureczek nerwowych, obok siebie ułożonych i zajmuje wewnętrzną masę mózgowia, jest twardsza, mniej obfita w naczynia i w niewielu miejscach występuje na zewnątrz. Co do połączeń pojedyóczych oddziałów kory mózgowej (Gehirninde, ecorce), to rozróżniamy połączenia jednostronne między rozmaitemi częściami jednej półkuli, tak zwany system włókien assocyacyjnych ‘) i połączenia dwuboczue z częściami symetrycznemi zwojów środkowych w drugiej półkuli,

^ł) Por. Prof. Dra. Napoleona Cybulskiego: Fizyologia człowieka. Warszawa. 1891. str. 201.

http://rcin.org.pl