page0062

58

uwagi Yalentinera: »Te fakta pokazują dostatecznie, źe masy komet są nader małe, i źe ich masy przy obliczeniu zakłóceń w innych ciałach niebieskich, przynajmniej wobec dokładności przy oznaczaniu granic, do których zmierzamy i które osiągnąć można, a może i znacznie jeszcze poza temi granicami, można zupełnie ściśle traktować jako równe zeru. Odnosi się to nie tylko do wielkich planet, ale i do małych, nawet do każdego kamienia na ziemi, bo skutek nie zależy od masy ciała zakłóconego, lecz od stosunku mas ciała zakłócającego i centralnego. Możnaby jednak zrobić zarzut, że przecież zupełnie inny skutek musiałby nastąpić, gdyby zbliżenie (tych ciał) doszło aż do ich zetknięcia się, czyli w razie ich zderzenia się. Niezmiernie małe jest prawdopodobieństwo takiego zderzenia się; ale gdyby ono nawet się zdarzyło, wówczas skutki zgubne towarzyszyłyby tylko komecie, a nie ziemi. Wprawdzie chyżość komet a tak samo ziemi, jest o wiele większa, aniżeli szybkości, które u przedmiotów ziemskich mamy sposobność zauważyć, wobec czego kometa mogłaby conajmniej porządną dziurę w niej wybić; chyżość bowiem komet w przypuszczeniu, że biegną one po drodze parabolicznej, jest 14142 razy tak wielka, jak chy-źość ziemi, zatem, ponieważ ta ostatnia wynosi 295 kim. na sekundę, chyżość komety = 42 kim. na sekundę. Atoli komety nie zbliżają się ku ziemi z taką chyżością; gdyby więc kometa zetknęła się z powietrzem, musiałaby się rozpalić i po największej części spalić się, świecąc jako meteor olbrzymi, a reszta pękłaby z wielkim hukiem lub spadłaby jako wielki blok na ziemię; wszelako chyżość spadku, choćby była wielka chyżość kosmiczna komety w chwili wtargnięcia w atmosferę, opadłaby poniżej 1000 metrów na sekundę, nimby kometa dostała się na ziemię, a zależnie od warunków, może jeszcze i w wyższych okolicach atmosfery. Przytem powietrze działa jak poduszka elastyczna, chroniąca ziemię i jej mieszkańców przed katastrofą z zewnątrz pochodzącą«¹).

Chociaż zderzenie się dwóch ciał jest dość mało prawdopodobne, bo aczkolwiek przecinać się mogą ich drogi, jeszcze nie muszą stykać się same ciała, to jednak astronomia nie wyklucza takiej możliwości, a tern samem nie zakłada swego

^ł) Por. Dr. W. Yalentiner dz. w. prz. t. I, str. 102—103.

http://rcin.org.pl