page0070

62    Sądy Boże w Polsce — Sądy przysięgłych

wody. Zabytkiem sądów Bożych pozostałym długo w Polsce, bo do ostatnich lat panowania Augusta III, było pławienie starych kobiet, posądzonych o oczarowanie.    K. Wl I F.

Sądy Grodzkie, Ob. Polskie sądy.

Sądy Kapturowe, Ob. Kaptur, Sądy Kapturowe.

Sądy komissyj skarbowych ob. Polskie sądy

Sądy królewskie, ob. Polskie sądy.

Sądy kryminalne, ob. Sądy policyi poprawczej.

Sądy marszałkowskie, ob. Polskie sądy.

Sądy miejskie, Ob. Polskie sądy.

Sądy podkomorskie, Ob. Polskie sądy.

Sądy pograniczne, ob. Polskie sądy.

Sądy pokoju, Sądy policyi prostej. Sądy pokoju istnieją na mocy ko-dexu postępowania cywilnego, jako też organizacyi sądownictwa zatwierdzonej w r. 1808 przez ministra sprawiedliwości. Inaczej wszakże uorganizowane są we Francyi, od sądów w królestwie polskiem. Tam wszystkie attrybucyje sądu pokoju, skupiają sio w osobie sędziego pokoju: u nas zaś sąd pokoju dzieli się na cztery wydziały t. j. sporny, pojednawczy, hipoteczny i policyi prostej. Wydział sporny, a mianowicie podsędek sądzi sprawy cywilne należące do jego attrybucyi z przepisu art. 1—47 kodexu postępowania sądowego Wydział pojednawczy, a właściwie sędzia pokoju, którego urząd lubo niepłatny, zależy wszakże od nominacyi rządu i jest dożywotni, ma obowiązek godzenia spraw cywilnych, które drogę pojednania przechodzić powinny i prezyduje na posiedzeniach rad familijnych (ob. Familijna rada). Wydział hipoteczny utworzony na mocy instrukcyi hipotecznej, wydanej przez komissyę rządową sprawiedliwości w r. 1825, załatwia wszystkie czynności dotyczące hipotek okręgowych. Wreszcie wydział policyi prostej wyprowadza pierwiastkowa śledztwo w sprawach toczących się na drodze karnej i sądzi sprawy policyi prostej, podług zasad wskazanych w dekrecie z d. 26 Lipca r. 1810. Attrybucyje sądu apella-cyjnego trybunałów i sądów pokoju zmienione w części zostały skutkiem utworzenia Warszawskich departamentów rządzącego senatu.    K. Wl. W.

Sądy policyi poprawczej i Sądy kryminalne, sądy te dla wyłącznego sądzenia spraw karnych, ustanowione zostały dekretem króla Saskiego księcia Warszawskiego z d. 26 Lipca r. 1810, gdzie zarazem wskazane są dla nich właściwe attrybucye. Wszelako attrybucye te, jak niemniej attrybucye sądów policyi prostej, znacznym uległy zmianom, w^r skutek wydania ustawy przechodniej do Kodexu kar głównych i poprawczych z r. 1847, oraz ustawy o sądach gminnych.    K. Wl. W.

Sądy policyi prostej, ob. Sądy pokoju.

Sądy polskie ob. Polskie sądy.

Sądy przysięgłych. Instytucyja ta nie może być na równi uw ażana, z sądami* iudowemi, jakie po większej części istniały w świecie starożytnym a później przez długi przeciąg czasu były w używaniu u narodów germańskiego pochodzenia. Jest ona raczej tylko odmiennym powszechnego postępowania sądowego kształtem, przez który do wymiaru sprawiedliwości zarządzanego przez prawników, dołączony został objaw opinii ludowej; składa się przeto z dwóch pierwiastków, biorących wspólny udział w wyrokowaniu. Podział na kwestyję czynu i kwestyję prawną, na którym się wielu opiera autorów zapatrujących się na zakład ten więcej ze stanowiska politycznego niż prawnego, jest mniej właściwym. Polityczne pojęcie sądów przysięgłych w tern tylko