page0072

64    Sądy przysięgłych — Sąsiad

połączone. System oparty na rękojmi majątku, czyli ograniczający wybieralność osób w stosunku wysokości płaconych przez nie podatków, ma także wiele zwolenników. Te są trzy główne teoryje co do składu i wyboru na przysięgłych; obok tych liczne istnieją systemy pośrednie. Znaczną trudność przedstawia także kwestyja, komu winno być polecone wyznaczanie ze spisu pierwotnego do listy służbowej. W Anglii czynność ta jest udziałem Szeryffa. Nader niewłaściwem było rozporządzenie Napoleona l, powierzające mianowanie przysięgłych zależnym całkiem od rządu prefektom. W Belgii attrybucyja ta należy do członków wyższego sądownictwa. Najpraktyczniejszym okazuje się system w najnowszych czasach przyjęty we Francyi, Genewie, Bawaryi i t. d. przeznaczający czynność tę kommissyom wyborczym. Porównaj Gneist^;a Die Bildung der Geschworanengerichłe (Berlin, roku 1849). Kbstlina Das Gesckworenergerichł fiir Nichfjurisłen dargestellt (Tubingen, roku 1849).

Sądy radzieckie, ob. Polskie sądu.

Sądy relacyjne, ob. Polskie sądy.

Sądy sejmowe, ob. Polskie sądy.

Sądy Szkolne. Kazimierz Wielki przy utworzeniu akademii krakowskiej, oddał obyczajem ówczesnym rektorowi władzę sądową nad członkami akademii. Władysław- Jagiełło w przywileju wydanym w Piotrkowie r. 1400 postanowił, aby każdy student wykonyw^rał przysięgo posłuszeństwa rektorowi akademii krakowskiej. Nad studentami, ich służącymi oraz księgarzami, drukarzami, bedelami i innemi do akademii należącemi osobami, rektor miał władzę sądową a to o zawłoski, pięsiaki, skrwawienie i inne przewinienie; zaś kradzieże, gwałty, zabójstwa i t. d. duchownego członka akademii, karcił biskup, a świeckiego karały sądy królewskie. W przywileju powyższym powiedziano, że sąd rektorski jest bez apelacyi, ale dodano jednak, że zły albo niesprawiedliwy wyrok, radzcy akademii odmienić mogą. Najwyższa kara, którą rektor mógł wymierzyć było wykluczenie (relegatio). Wójci krakowscy mieli obowiązek dopilnowania, ażeby skazany na relegacyję nie ukrywnł się u obywateli. Każdy z nich coby wykroczył przeciw temu prawu, ponosił karę dziesięciu grzywien groszy pragskich, którą wnosił do kassy studenci iej. Do ostatnich czasów Rzeczypospolitej, sądownictwa szkolne, trwało zawsze w swojej mocy.    K. Wl. W.

Sądy Wielkie burgrabskie. Dwa razy do roku zagajał »ądy burmistrz z rajcami, a do dalszego prowadzenia poruczał wójtowi i ławnikowi. To sądownictwo lubo wielkie zwane, przecież było tylko dła małych przedmiotów*, t. j. sporów*, które 200 złp. nie przenosiły i innych drobnych przewinień. Apelacya od decyzyi w* tych sądach, szła do sądów radzieckich czyli magistratu.    K. WL W.

Sądy wojskowe, Ob. Polskie sądy.

Sądy wójtowskie, ob. Polskie sądy.

Sądy zadworne, Ob. Polskie sądy.

Sądy ziemskie, Ob. Polskie sądy.

Sądrzyca, rzeczka odgraniczająca dawne województwo Inflanckie od województwa Połockiego, wpada do Dżwiny z prawej strony, niedaleko Sa-pieżyna.

Sąsiad (gra). Zebrane grono osób do zabawy siada parami, a każda z nich nie jest sobą, tylko sąsiadem lub sąsiadką, za niego odpowiada i za niego dzia-