page0098

90

Summa teologiczna

powszechne w sobie samym. Stąd tak wola jak umysł jest Jego istotnością.

Odpowiedź na pierwszy zarzut. Ciało naturalne skłania się do swego bytu przez formę substancjalną, lecz na zewnątrz skłania się przez coś dodanego, jak powiedziano (w cor-pus paragrafu).

Odpowiedź na drugi zarzut. Władze nie rozróżniają się według materjalnego rozróżnienia przedmiotów,- lecz według formalnego iozróżnienia, które się opiera na pojęciu przedmiotu. 1 dlatego różnorodność odnośnie do pojęcia dobrego i prawdziwego wystarcza do rozróżnienia umysłu i woli.

Odpowiedź na trzeci zarzut. Ponieważ dobre i prawdziwe są zamienne rzeczowo, stąd i umysł rozumie dobro pod pojęciem prawdziwego, a wola pożąda prawdziwego pod pojęciem dobra. Jednak różnorodność pojęć wystarcza do rozróżnienia władz, jak powiedziano (w odp. na 2 zarzut).

§ 3. CZY U ANIOŁÓW JEST WOLNA WOLA.

Do trzeciego paragrafu tak przystępujemy.

Zarzut pierwszy. Wydaje się, że u aniołów niema wolnej woli. Czynem bowiem wolnej woli jest wybieranie. Lecz nie może być wyboru u aniołów, skoro wybór jest to pożądanie czegoś poprzednio uradzonego, a rada jest pewnem badaniem, jak powiedziano w III Ethic.; aniołowie zaś nie poznają badając, ponieważ to należy do roztrząsania rozumowego. Wydaje się więc, że u aniołów niema wolnej woli.

Zarzut drugi. Oprócz tego, wolna wola odnosi się do jednego lub drugiego. Lecz ze strony umysłu niema u aniołów niczego, coby się odnosiło do jednego lub drugiego, ponieważ ich umysł nie błądzi co do rzeczy poznawalnych z natury, jak to powiedziano (R. LVIII, par. 5). Zatem także ze strony pożądania nie może być u nich wolnej woli.

Zarzut trzeci. Oprócz tego, te rzeczy, które w aniołach są z natury, są ich własnością mniej lub więcej, ponieważ u wyższych aniołów natura umysłowa jest doskonalsza, niż u niższych. W wolnej woli zaś niema mniej lub więcej. Zatem niema wolnej woli u aniołów.

http://rcin.org.pl