page0132

122

że należałoby uprawiać psychologię bez duszy. To kategoryczne oświadczenie wywołało skandal; kilka osób źle poinformowanych przyjęło to dosłownie, przypuszczając że nowa ta psychologia, która pod osłoną nazwiska Ribofa bardzo rozpowszechniła się we Francyi, zamierza przeczyć istnieniu duszy, i przeznaczoną jest do zatonięcia w ma-teryaliźmie. Jest to błędem.

Bardzo jest możliwem, istotnie, że ci lub owi zwolennicy nowej psychologii czyli psychologii doświadczalnej, są materyalistami z wnętrznego przekonania; wyłączne badanie faktów zewnętrznych, zjawisk tak zwanych materyalnych zmierza oczywiście—nie jest to dla nikogo tajemnicą — do zwracania umysłu ku metafizycznej doktrynie materyalizmu. Ale raz przyznawszy się do tego, należy natychmiast dodać, że psychologia, jako nauka faktów, nie jest lenniczką żadnej doktryny metafizycznej, nie jest ona ani spirytualistyczną, ani materyalistyczną, ani monistyczną, lecz jedynie nauką faktów. Ribot i uczniowie jego głośno powtarzali to przy każdej sposobności. A zatem, przyznać należy, że nieco dwuznaczne wyrażenie psychologia bez duszy nie jest tejże duszy zaprzeczeniem; jest raczej, co zupełnie nie jest to samo, wstrzemięźliwem zachowaniem się w obec tego zagadnienia. Nie rozwiązuje się go, lecz się je usuwa.

1 istotnie słusznie się je usuwa. Dusza, pojęta jako substancya, to jest jako coś, co jest różne od zjawisk psychicznych, i co będąc tych zjawisk

http://rcin.org.pl