page0153

— 149 —

całość czynności, ze konsekwentnie ta jedność jest wypadkową. Ostateczna konkluzya jest więc następująca: Czynność zbiorowa mózgu, czyli mówiąc językiem filozofów — dusza, jest wypadkową^{u 1}).

Na nieszczęście, cały ten dowód ma w sobie zaród suchot. Spróbujmy tylko postawić Ferrierowi i jego zwolennikom pytanie: Wy przyjmujecie, że każdy, iż się tak wyrażę, kawałek pamięci, ma swoją odrębną komóreczkę w mózgu, a każda prawie literka jakiś osobny organik. Dobrze. Ale wytłómacz-eie nam, skąd pochodzi jedność całości, dlaczego czynność zbiorowa tych miliardów komóreczek przedstawia się w swem działaniu jako jedna, niepodzielna całość? Skąd? „Z assocya-cyi — odpowiada Ferriere — ze zderzenia się, z połączenia pojedynczych funkcyj“. Znakomicie, jedność pochodzi z asso-cyacyi, z połączenia się i zderzenia pojedynczych cząstek i ich działań. Ale cóż sprawia, że się te zderzenia odbywać mogą, że ta cudowna assocyacya nietylko następuje, ale musi nastąpić w każdym akcie psychicznym, który się przedstawia jako jeden, niepodzielny? Czy się to tylko przypadkiem dzieje, czy też jest jakiś pierwiastek dynamiczny, który tej assocyacyi dokonywa? Wszak jeżeli opiłki żelaza zbiegają się na końcu magnesu, to wiemy czemu to przypisać; czyż więc tylko to zderzenie się funkcyj mózgowych dzieje się bez przyczyny?

Jakżeście wy też ciekawi, odpowiada na to cokolwiek niżej w przytoczonym ustępie Ferriere, wszakżeż: „wszelka czynność rozważana sama w sobie, jest nie do wytłómaczenia, a tern bardziej powód harmonii i stosowania wszystkich czynności do jednego celu, jest niewytłómaczalny“.

Jakto, więc zapomocą waszych assocyacyj, zderzeń, tota-lizacyj ²), spójności, zgęszczeń i spotęgowań czynności ośrod-

’) Ferifere op. c., str. 243.

²) Dr. Luyis np. tłóraaczy pojedynczość aktu psychicznego przez: „combinaison, la participation incessante et la totalisation (sic!) de tou-tes les energies vraiement specifiques“ (Le cerveau str. VIII.), a gdzieindziej (str. 84) powiada: „nos ćlćments sensitifs se condensent, se fu-

http://rcin.org.pl