page0156

• 148

Rio — Rio de Janeiro

haco od zachodu, przecina bystrym nurtem najostatniejsze jego krańce, zwraca się na granicy Sergipe i Alagoas ku zachodowi i licznemi częściami wpada do oceanu atlantyckiego. Dolina jej tworzy falowatą płaszczyznę od 900 do 1700 stóp wysoką i wystawiona jest z powodu nizkości brzegów na częste zalewy. Spławną jest przeszło w' dw óch trzecich częściach swojej 247 milowej długości, i byłaby jeszcze spławniejszą, gdyby katarakty w górnej jej części nie stały temu na przeszkodzie. (Innych rzek noszących nazwę Rio szukać należ-pod głównym tytułem Rio de la Plata lub Plata).

Rio de Janeiro, Stolica Brazylii, leży w prowincyi i przy ujściu rzeki tegoż nazwiska do zatoki, która otoczona górami i wazki tylko przystęp mająca tworzy łożysko. Miasto amliteatralnie otaczają góry, popjrzerzynane dolinami peł-nemi gajów pomarańczowych. Okolice tej stolicy w ogóle są wspaniałe i piękne. Twierdza na końcu przylądka i dobrze obwarowany klasztor benedyktynów na drugim, służą jej ku obronie, panują zaś nad miastem i przystanią przy równie obwarowanej wężowntej wyspie (11 ha das Cobras). Rio de Janeiro ma sześć przedmieść, dwa wielkie i jedenaście mniejszych wolnych placów i liczy około 270,000 mieszkańców, pomiędzy którymi przeszło 100,000 niewolników i wielu cudzoziemców. Ulice są brukowane, chodnikami opatrzone, ale prawie wszystkie bardzo wązkie. Domy, po większej części budowane z granitu, mają prawidłowo po dw^ra piętra; są jednak bardzo wspaniałe, mianowicie na nowćm mieście, które w ogólności jest najlepiej zbudowaną częścią grodu. Pomiędzy budowlami publicznymi odznaczają się: katedra, dom komendantury lądowej i wodnej, ministeryjum wojny, komora, pałace cesarski i arcybiskupi, lubo arcybiskup stale mieszka w^r Babia, a w Rio de Janeiro przebywa tylko biskup, prałaci i kapituła. Z powodu wspaniałości położenia zasługują także na uwagę, kaplica królewska i mennica, oraz klasztor benedyktynów, place targowe ozdobione są fontannami. Wodę miasto otrzymuje prawie z dwu milowej odległości, za pośrednictwem .wodociągu, utworzonego z dwóch szeregów murowanych arkad. Rio de Janeiro posiada kilka publicznych instytutów dobroczynnych, uniwersytet, szkołę sztuk pięknych, akademiją marynarki, akademiją, nauk i sztuk, szkołę inżemeryt i artylleryi, szkołę prawa, szkołę me-dyko-chirurgiczną, liczne szkoły duchowne, uczone i handlowe, liczne drukarnie, jedno muzeum, biblijotekę narodową 70,000 tomów posiadającą, biblijoteke cesarską, benedyktyńską i kilka innych, obserwatoryjum, wielki ogród botaniczny, towarzystwo historyczne i geograficzne, oraz towarzystwo zachęty przemysłu krajowego, które wydają swoje pisma; nadto towarzystwo przyjaciół oświaty, brazylijsko-portugalsko-angielsko-niemieckie towarzystwo czytelników i t. p. Przemysł wzrósł mianowicie w^r ostatnich czasach pod względem płodów odnoszących się do żeglugi i przygotowania towarów kolonialnych. Rio de Janeiro jest w ogóle głównem miejscem targowem całej Brazylii Oprócz handlu z wnętrzem kraju, mają także miejsca znakomite stosunki z po-łudniowemi i północnemi portami, za pośrednictwem pobrzeżnej żeglugi. Zewnętrzny handel zyskał także na ważności. Rio de Janeiro jest jednym z najlepiej położonych i najbardziej zwiedzanych portów na świecie, stanowiącym główne miejsce składowe dla Ameryki południowej i punkt wypoczynku dla okrętów żeglujących ku morzu południowemu, do Indyj zachodnich i do południowo-wschodniej Afryki. W roku 1850 przypłynęło tu 3652 okrętów ze wszystkich krajów, a przywóz wynosił 104 milijony franków Najznakomitszy artykuł wywozowy stanowią płody przyrodnicze Brazylii, a pomiędzy ar tykułami przywozowcmi głównie wymienić należy wyroby rękodzielne eur