page0170

162

Scipio

0    Wórym kroniki pomiędzy konsularskimi trybunami wojennymi z lat 395, 394 przed Chrystusem wzmiankują. Inny Publius Cornelius Scipio był w 366 przed Chr. jednym z dwóch pierwszych edylów kurulsnich. Do konsulatu doszedł z rodziny Scipionów najpierwszy Lucius Cornelius S. 350 przed Chr. Lucius Cornelius S. Barbatus sprawował konsulat 298 przed Chr., następnie był cenzorem i odznaczył się w wojnie z Estruskami, Sannikami i Lukanami. Napisy na grobowcach jego i syna jego Luciusza Korneliusza Scipio, który w 25 przed Chr. jako konsul wygrał Kantagińczyków^r z Korsyki, a potem w 258 był cenzorem, są najdawniejsze z napisów znalezionych w Rzymie 1786 r. przed Porta Capena na rodzinnych grobowcach Scipionów. Synami wspomnionego na ostatku Luciusza byli: Publius i Cnejus Cornelius S. z których pierwszy jako konsul w^r 218 przed Chr., w pierwszym roku drugiej wojny punickiej, nadaremnie usiłował nie dozwolić Annibalowi przejścia przez Rodan i potem przez niego w Italii nad Ticiną w bitwie jazdy a następnie nad Trebią z towarzyszem swoim Tyberiuszem Semproniuszem Grakchusem pobity został. W roku 217 udał sięondo Hiszpanii, dokąd brat jego Cnejus, który jako konsul 222 r. z Mar-cellus’em w wojnie gallickiej zaszczytnie walczył, już był wyjechał jako legat w 218 r. i Kartagińczykom odebrał kraj miedzy rzeką Ebro aPireneami, a potem

1    władzę nad wybrzeżem. Obaj bracia w następnych latach powtórnie pokonali Kartagińczyków, ale 212 znaleźli własną zgubę, bo Publiusz poległ w bitwie pod Antigoris, a Cnejus pod Urso. Resztki wojska rzymskiego ocalił rycerz Lucius Marcius. Śmierć ojca Publiusza i stryja wkrótce pomścił Wielki Publiusz Korneliusz Scipio afrykański, zwany Starszym (major). Ten, ur. 235 przed Chr., w roku 212 był przez lud obrany edylem kurulskim; gdy w 211 chciano wysłać prokonsula do Hiszpanii, gdzie pretor Kajus Klaudyjusz Nero nic nie dokonał, Scypio wystąpił jako jedyny kandydat do tego niebezpiecznego urzędu. Lud, na którym jego osobistość, równie jak i pełna tajemnicy religijność, czarowny wpływ^r wywierały, wybrał go, chociaż dotychczas nie piastował żadnego wyższego urzędu. Już wiosną 210 r. wraz z przyjacielem swoim Kajusem Leliusem, który jego flotą dowodził, zdobył on Now^rą Kartaginę, najważniejszy punkt handlowy i wojenny Punitów' w Hiszpanii. Wspaniałomyślnością i łagodnością pozyskał sobie hiszpańskie ludy, które go królem obwołać chciały, gdy Hasdrubala w 209 pobił pod Bacula, nie zdoławszy jednak przeszkodzić odwrotowi jego do Italii. W 208 r. Hasdrubal pobił Hanna i Ma-gona, a syna Gisgon’a zmusił cofnąć się do miejsc warownych. Gdy ten ostatni w 207 r. połączywszy się z Magon’em, znowu Scipionowi postawił czoło pod Bacula, Scipio zwyciężył go i zawarł związek z numidem Siparem, którego mimo niebezpieczeństw osobiście w Afryce wyszukał. Wzięciem Gade-s’u (Kadyxu) dokonawszy podDoju Hiszpanii kartagińskiej, powrócił do Rzymu, gdzie obrany został konsulem na r. 205. Ale senat, a mianowicie stary Fabiusz Cunctator, oparł się jego planowi, co do niezwłocznego przeniesienia wojny do Afryki. Nakoniec oddano mu w zarząd Sycylią i dozwolono wyruszyć do Afryki. Pomimo wielu przeszkód ze strony przeciwników swoich w Rzymie, zjawił się on w 204 r. zaledwie z 200,006 ludzi, jako prokonsul w pobliżu Utyki. Miasto to stawiło mu opór, musiał więc zimować w oszań-cowanym obozie. Hazdrubal, syn Gisgona, i Syfar, który sprzymierzył się z Kartagińczykami, uderzyli na niego, ale w^r 203 r. po dwakroć zostali pokonani, a ostatni nawet dostał się do niewoli. W jesieni 203 r. Annibal znowu wrócił do Afryki, a gdy układy o pokoj nie przyszły do skutku, Scipio d. 19 Grudnia 202 r. w^r bitwie pod Zamą (ob.) stanowczo go pokonał. Scipio po zawarciu pokoju, kruszącego potęgę Kartaginy, w^r tryumfie wrócił do Rzymu i otrzy-