page0275

271

zapomocą przyczyn bliższych, bezpośrednich. Nie dziw, że na tle monadologii Leibniza zrodzić się musi niefilozoficzny okka-zyonalizm, czyli nauka, odmawiająca stworzeniom możności działania, a to ostatnie przypisująca bezpośredniej interwencyi Bóstwa. Oczywiście w takiej hypotezie badanie zjawisk przyrody jest bezużyteczne.

Jeżeli nie w naturze pierwiastka czy związku danego, nie w ich celowości wsobnej szukać będziemy podstawy dla cech specyficznych w pierwiastkach lub związkach, wówczas ciężar atomowy musiałby obojętnie się zachować wobec cech, które z nim mają być połączone, wówczas nie możnaby zgoła zrozumieć, dlaczego pewne cechy chemiczne j fizyczne stale pozostają w związku z danym ciężarem atomowym pierwiastków. Jeżeli atoli zgodnie z faktami przyjmiemy istnienie jestestw pewnych świata nieorganicznego, wyróżnionych co do natury jedne od drugich, wyposażonych w celowość wsobną, wewnętrzną, przez którą dążą z jednej strony do zachowania swych właściwości, z drugiej zaś łączą się między sobą stosownie do natury swego powinowactwa chemicznego, wówczas niepodobna nie przyjąć, iż te jestestwa są złożone z materyi i odpowiedniej formy substancyalnej. Skoro bowiem dwa, różne pierwiastki mają przez swe połączenie dać początek jednej drobinie sui generis, jednej nowej substancyi, to wobec faktu, iż ilość materyi w drobinie jest ta sama, która się zawiera w składnikach, mogą nowe własności wspólne drobiny tylko przez to się zjawić, iż formy substancyalne pierwiastków uległy zmianie.

Ta dwoistość składników w jestestwach materyalnych jest

0    wiele widoczniejszą w królestwie jestestw żywych. Im więcej wchodzi tutaj składników materyalnych a różnorodnych w całość organizowaną, im bardzie* jest rozwinięta doskonałość

1    pełnia bytowania obok rozmaitości działania, skierowanego do osiągnięcia jednego celu, dobrobytu jednostki i zachowania gatunku, tern więcej okazuje się rzeczą konieczną przyjąć jedno źródło wspólne, jedną formę substancyalną dla całego organizmu ¹).

Do tego samego rezultatu może nas zaprowadzić rozważanie przymiotów wogóle jakiegokolwiek osobnika w świecie

^J) Por. Nys: Cosmologie j. w., str. •491—508.

http://rcin.org.pl