page0286

Rosenberg

978

blizn Budweiss (Budziejo wice) nad Mółdawą położone, ze starożytnym zamkiem, niegdyś siedzibą przeważnego w Czechach domu Rozenbarków, którzy przez kilka wieków byli panami tego miasta i rozległych dóbr do niego należących. Ostatniemi czasy było w posiadaniu Jerzego Franciszka Augusta de Łongueval hrabiego Buąuoi (zmarłego 1851 r.), znanego ze swej nauki i zacności męża; obecnie do jego potomków należy. W zamku tym przez obecnych dziedziców wspaniale odnowionym, przechowuje się piękna galeryja familijnych obrazów dawnych posiadaczów i rozmaite nader ciekawe zabytki historyczne i pamiątki z czasów średniowiecznych.    Józ. Roz.

Rosenberg, miasto obecnie w Prusach Zachodnich, nieopodal od Kwidzyna (Marienwerder) położone; tak przezwali Niemcy dawne miasto polskie Suszę, niegdyś w powiecie Rzesińskim (Rzesin-Prabut-Riesenburg) leżące. To miasto następnie do województwa Pomorskiego, powiatu Tczewskiego (Dirschau) zaliczone, należało w XVII wieku do dóbr królewskich, jak o tern świadczy konstytucyja sejmowa z r. 1659. w której Jan Kazimierz nadaje Hieronimowi Dębińskiemu, kasztelanowi Rogozińskiemu, dobra Rosenberg i Nierzeszyn prawem enflteutycznem na lat 30.    Józ. Roz.

Rosenberg, starodawny dom niemiecki, którego początki sięgają epoki niepewnej. Pochodzenie tego domu niektórzy heraldycy wywodzą od starożytnego rodu rzymskiego Ursinich lub Orsinich. W połowie XII wieku, Vitellius Ursini osiadł w Karyntyi i poślubił córkę księcia Henryka von Spanheim Agnieszkę, z którą miał dwóch synów: Witeliusza i Henryka. Witeliusz (Witek) przeniósłszy się do Czech, został protoplastą domu Rozenbarków czeskich; Henryk zaś ożeniony z Anną hrabiną Ortenburg, jest praojcem linii Rosenbergów karyntskich. Według innych tenże Witeliusz (Withigo). był rodowitym Niemcem: przodkowie jego pud koniec VI wieku, z Nordgau (w Palatynacie) nad Dunaj do Bawaryi przyby wszy, następnie we Wschodniej Marchii (Austryi) i Karyntyi rozsiedli się. Prawnuk Henryk (zmarły 1911 r.), był seneszalem w Styryi, gdzie ojciec jego Krzysztof osiadł, wszedłszy w związki familijne z domem Weisseneg. Rosenbergowie przebywali odtąd stale w Styryi aż do ozasu, kiedy w XVI wieku jeden z potomka w Krzysztofa Maxymilijan, mąż waleczny i przedsiębierczy, towarzysząc Karolowi V we wszystkich jego wyprawach, a przytem hojnie szafując groszem'na potrzeby kraju i koszta wojaczki, zmuszonym oył nareszcie wyprzedać swe dobra, tak iż umierając (w roku 1550), synowi swemu Lirykowi oprócz sławy przodków i jednego pierścienia nic nie pozostawił. Liryk jednak i potomkowie jego przez osobistą zasługę, rycerskość i związki familijne znowu do nabycia znacznych posiadłości w Karyntyi z czasem przyszli. Jan Andrzej Rosenberg, wnuk Liryka, wielki burgrabia Karyntyi, podczas wojny trzydziestoletniej oddał w zastaw wszystkie swe dobra, pospieszając na pomoc zagrożonej ojczyźnie, i walcząc pod sztandarami cesarskiemi; w nagrodę zasług dla dwóch cesarzów (Fryderyka II i III) wyniesiony został w r. 1648 do godności hrabiowskiej cesarstwa rzymskiego (Reiehsgraf), w roku zaś 1660 nadał mu cesarz Leopold I godność wielkiego mistrza dworu w Karyntyi (Erbland hofmeister), z tem aby takowa pozostała na zawsze w jego rodzie przechodząc sukcessyjnie w edług praw pier-worodztwa. Synowie Jana: Jerzy Mikołaj i Wolfgang Andrzej założyli dwa /Idei komis*, które dotąd przetrwały. Po bezpotomnym zejśeiu trzech synów Jerzego Mikołaja, pozostałe dobra utworzyły majorat tej linii, która od Wolfganga Andrzeja poszła. Za przyczynieniem się cesarza Leopolda, który wysoko cenił zasługi Wolfganga jako męża stanu i wojownika, został przyjęty