page0289

285

sód, żelazo, wapń i magnez; natomiast glin, fluor, mangan i niektóre inne pierwiastki znachodzą się w komórkach tylko niektórych organizmów. Pierwiastki te tworzą związki chemiczne tak zawiłe, że chemia biologiczna dotąd jeszcze nie zna dokładnie formuł ich budowy. Należą do nich przedewszystkiem rozmaite związki białkowate, jak albuminy, globuliny, albu-mozy, peptony, nukleiny itd. W skład tych związków wchodzą: wodor, tlen, azot, siarka; o zawiłości ich budowy świadczy formuła, podana przez Naegeli ego: C₇₂ H₁₀₆ N₁₈ S0₂₂¹), lub przez Hofmeistra dla białka w jaju: C₂₃₉ H₃₈₆ N₆₈ S, 0₇₈, dla białka w surowicy: C₄₅₀H₇₂₀ N₁₁₆ S_ti O_l40 *). Ze związków nieorganicznych wchodzi głównie woda w znacznej ilości do budowy komórki; tak np. J. Reinke sprawdził, że komórki zarodkowe Aethalii septici zawierają 71*6°/₀ wody, a tylko 28’4°/₀ substancyi stałych. Do tych ostatnich należą sole rozmaite (sodowe, potasowe, wapniowe, magnezowe, żelazne), które po spaleniu pozostają we formie popiołu. Nadto w protoplazmie zawierają się produkty rozmaite z przemiany materyi, służące już to do odżywiania plazmy żyjącej, już to będące wynikiem procesów utlenienia³).

Przejdźmy po tych uwagach ogólnych do rozpatrzenia szczegółowego części składow^rych komórki.

Protoplazma (zaródź), widziana pod mikroskopem, przedstawia się rozmaicie zależnie od rodzaju komórki i od barwika, użytego do uwydatnienia budowy protoplazmy. Czasem wydaje się protoplazma jako substancya jednolita, ciągła, na pół płynna, nie rozpuszczająca się w wodzie, w której przybiera kształt kulisty pod wpływem ciśnienia równomiernego wody, a przy-tem łamie ona światło silniej, aniżeli woda; niekiedy silniej występują ziarenka, rozsiane w protoplazmie, albo też wydaje się ona, jakby była utworzona z bardzo licznych pęcherzyków; to znów przedstawia się ona czasem jako utwór siatkowaty, którego nitki stwardniałe mają podług jednych badaczów być stężałą substancya protoplazmiczną, albo też, jak utrzymują inni, są produktem odmiennym od substancyi protoplazmicznej,

’) Por. O. Hertwig: Allgemeine Biologie j. w., str. 17.

*) Por. Herm. Muckermann: Grundriss der Biologie j. w., str. 20. ^s) Por. Dr Rud. Ho ber: Physikalische Chemie der Zellc und der Gewebe. Leipzig 1902, str. 2 nastp.

http://rcin.org.pl