page0361

NAZWY OBIEKTÓW I INSTYTUCJI ZWIĄZANYCH Z NOWOCZESNĄ CYWILIZACJĄ

Tarszisz" (od miasta Tarszisz nad Morzem Śródziemnym). Wediug św. Jana Piłat usiadł „na trybunale, na miejscu zwanym Lithostrotos, po hebrajsku Gabbata”. Wiele obiektów kulturowych miało więc nazwy od zarania dziejów. Z polskich legend średniowiecznych znany jest miecz Szczerbiec Bolesława Chrobrego; dzwon Zygmunt, odlany na cześć Zygmunta Starego itp. W r. 968 papież Jan XIII poświęci! dzwon kościoła laterańskiego i dal mu swoje imię Jan. Odtąd zwyczaj ten wszedł do praktyki kościelnej i do rytuałów liturgicznych. W Polsce dzwony otrzymywały tylko imiona męskie, we Włoszech często żeńskie; ostatnio w Polsce nadaje im się także imiona żeńskie, np. Regina w r. 1978 w kościele św. Zygmunta na Bielanach w Warszawie. Polskie nazwy okrętów pochodzą już z czasów Władysława IV (1595-1648) (Górnowicz 1962). Magnaci nazywali swoje pałace od XVII w.; księgi ławnicze Kościerzyny z XVII w. utrwaliły nazwę karczmy Lapiguz. Domy wczasowe, zakłady lecznicze pod koniec XIX w. otrzymują nazwy dla lepszej orientacji kuracjuszy. Używanie nazw obiektów kulturowych na szerszą skalę obserwujemy w okresie międzywojennym, pełny ich rozkwit następuje po ostatniej wojnie. Nazwy otrzymują dziś coraz to nowe towary, przedmioty, środki lokomocji (traktory, motorowery i rowery), zespoły muzyczne, kluby, partie, organizacje, stowarzyszenia.

INNE SPOSTRZEŻENIA ZAWARTE W PRACACH POLSKICH CHREMATONIMISTÓW

Wiele formułowanych wniosków i spostrzeżeń pojawiło się zarowno w pracach polskich, jak i czeskich (głównie u R. Śramka i M. Knappo-vej). Obecnie pragnę zreferować niektóre spostrzeżenia onomastów polskich odnoszące się do rodzimej chrematonimii.

H. Górnowicz (1962) zwróci! uwagę, że Polska nie ma tradycji na-zewniczej, jeśli idzie o statki; wzoruje się na nazewnictwie angielskim i rosyjskim. Wytworzył się pewien system nazywania statków. Imiona żeńskie: Barbara, Grażyna, Zofia nadawane są przybrzeżnym statkom pasażerskim, imiona męskie pełne: Mirosław, Stanisław, Wojciech — holownikom, zdrobniałe imiona męskie — małym holownikom gospodarczym, imiona baśniowe i mitologiczne — drobnicowcom, imiona bóstw słowiańskich — holownikom ratowniczym i lodolamaczom. Systemu tego należy, zdaniem Górnowicza, przestrzegać. Od Francuzów zapożyczyliśmy zwyczaj nazywania niszczycieli wyrazami oznaczającymi

357