page0416

NAZEWNICTWO OBSZARÓW POGRANICZNYCH

Przybywający na teren Pomorza Zachodniego koloniści niemieccy przynosili własne nazwy osobowe. Rycerstwo zachowywało po imieniu nazwę miejsca pochodzenia rodu, np. (Dietrich) von Horn, von Behr, von Wedel, von Osten itp., lub słowiańską, por. de Kameke (z Uznamia), von Zitzewitz (z pomorskich Sycewic), von Kleist (de Kleest 1300, por. n. m. Kleszcze) itp. Niemieckie nazwy osobowe, podobnie jak wcześniej słowiańskie, stawały się podstawami niemieckich nazw miejscowych na Pomorzu Zachodnim, np. Homeshagen (Żerzyno), od n. os. von Horn. Na początku XX w. proces germanizacji słowiańskich imion i nazwisk obejmował całe Pomorze Zachodnie, przenikając stopniowo do żywych dialektów słowińskich i kaszubskich. Zaznaczał się on początkowo w pisowni, np. (Helena) Grubba (od gruby), obejmując później podstawy leksykalne, np. {Leon) Melcer (od niem. Melker 'dojarz'). W słowińskich nazwach zagród zdarzały się również niemieckie nazwy osobowe, np. n. wybudowania (przysiółka) Bakuzuovoic od n. os. *Bakuz (od mem. Backhaus), z suf. -ovojc < *-ovovitjb, koło Gardny Wielkiej. W przydomkach szlachty Pomorza Gdańskiego obok form rodzimych (Joannes) Małek 1570 występują formy zniemczone i niemieckie, np. Guntersinka (*Jutrzenka), Zalescy Boumanowie, Michael Fonfelden itp. Po II wojnie światowej dawne imiennictwo osobowe Pomorza Zachodniego na tym terenie zanikło, zastąpione imiennictwem polskim.

NAZWY TERENOWE POMORZA ZACHODNIEGO

ORAZ NAZWY MŁYNÓW NA OBSZARZE DAWNEJ NOWEJ MARCHII

Bardzo rzadko w dokumentach średniowiecznych wymieniane były nazwy terenowe, głównie przy okazji opisu granic posiadłości, por. np. paludem Bresnizca 1254 (*Brzeźniska, bagno koło Drawska Pomorskiego), siluam Drenyn 1295 (od ap. drżeń 'krzew, Comus', z suf. *-in~; las koło Kołbacza) itp. Pełnego zbioru starych słowiańskich nazw terenowych nie można odtworzyć, gdyż należą one do niestabilnej warstwy nazewniczej, ograniczonej do wspólnot wiejskich. Łatwiej od innych nazw ulegają więc zmianom i zapomnieniu. Przed II wojną światową zbieraniem lokalnych nazw terenowych zajmował się R. Holsten. Według jego ustaleń w dokumentach do końca XIII w. nazwy niemieckie pojawiły się nad Parsętą i na wschód od Koszalina oraz na lewym brzegu dolnej Regi, a następnie na początku XIV w. koło Kamienia Pomorskiego. Na podstawie nowszych badań można ustalić, że w XIII-XIV w. występowały one również w okolicach Jeziora Dąbie i Goleniowa oraz na

412