page0448

444

wicie otwór potyliczny wielki (foramen occipitale magnum) stanowi miejsce połączenia dwóch części zasadniczych centralnego systemu nerwowego, t. j. mózgu i rdzenia. Otwór ten jest u człowieka umieszczony więcej po stronie przedniej, u małpy dużo więcej po tylnej stronie czaszki. Rezultatem tego jest zachowanie się odmienne kąta tak zw. siodłowego u człowieka a u małp. Kąt siodłowy jest to kąt zawarty między linią, łączącą przednie ograniczenie otworu potylicznego wielkiego z siodłem tureckiem (sella Turcica ossis Sphaenoidis) kości klinowej, a linią, łączącą tenże punkt siodła tureckiego ze szwem między kośćmi nosowemi a kością czołową. Otóż ten właśnie kąt siodłowy u człowieka jest, wskutek przesunięcia otworu potylicznego wielkiego ku przodowi, zbliżony więcej do kąta prostego; natomiast u małp, u których otwór potyliczny jest bardziej w tyle umieszczony, jest ten kąt więcej rozwarty.

Otoczenie zaś otworu potylicznego stanowi, jak wiadomo, połączenie szkieletu głowy ze szkieletem tułowia, czyli innemi słowy, jest punktem oparcia czaszki na kręgosłupie. Otóż w związku z tą okolicznością pozostaje kwestya ważna odpowiedniego utrzymania punktu ciężkości w różnych pozycyach ciała. U człowieka, gdzie czaszka jest więcej z przodu kręgosłupem podparta, jest stanie pozycyą zupełnie naturalną, względnie chodzenie prosto bez współdziałania kończyn przednich czyli rąk.

Inaczej ma się sprawa u małp. Dr J. Bumiiller zwraca w swej rozprawie^x) wyraźnie uwagę na fakt, że chód w po-zycyi prostej stanowi różnicę zasadniczą między organizmem człowieka a małpy. Wprawdzie małpy przynajmniej czasem utrzymują pozycyę wyprostowaną; przypatrując się atoli bliżej takiemu chodowi, łatwo dostrzeżemy wielką różnicę między chodem człowieka a małpy. Człowiek bowiem, pomimo że jego kręgosłup ma kształt niezupełnie wygiętej litery S, przyjmuje w pozycyi wyprostowanej linię prostą, to znaczy, że głowa, tułów, przedudzie i uda stanowią przedłużenie wzajemne w linii prostej. Tymczasem patrząc na małpę w pozycyi stojącej wi-

*) Por. Dr Johann Bumiiller Die Entwicklungstheorie und der Mensch. Miinchen 1907, str. 19 nastp.

http://rcin.org.pl