page0941

933

Ssące zwierzęta — Stachowicz

płodów roślinnych i gotowych zapasach; ciągłe przeto starania ludzkie zwrócone są na ich wyniszczenie, a przynajmniej powstrzymanie zbytecznego rozmnażania się tych szkodników. W języku polskim jedyne jest dzieło traktujące specyalnie gromadę ssących G. Belkego pod tytułem: Mastologija w r. 1847— 1850 w Wilnie drukowane.    W. T.

Stabat-Mater, zowie się słynny hymn duchowny w tercynach łacińskich, śpiewany głównie jako sekwencyja w dzień Najświętszej Matki bolesnej. Niektórzy autorem jego mianują papieża Jana XXII, inni jednego z Grzegorzów. Wedle najpowszechniejszego jednak mniemania, miał go ułożyć minoryta Jaco-bus de Benedictis przewany Jacoponus, żyjący w XIII stuleciu, który był uczo- • nym jurystą i po śmierci żony w r. 1268 wstąpił do zakonu Tercyaryjuszów a oddając się zapamiętale pokucie i biczowaniu, zmarł r. 1306. Text ten doznał kilkakrotnych przeróbek i przełożony jest na wiele języków. Wszyscy niemal kompozyłorowie kościelni imali się tego textu; najgłośniejszemi jednak są dzie-Palestriny (śpiew 8-głosowy), Pergolesi’ego (na 2 głosy z wtórem), Astorgi, Józ. Haydn’a (z orkiestrą), Winter’a, Neukomm’a, Rossinfego* Porównaj: Li-sco Słaba f mater, Hymnus auf die Schmerzen der Maria (Berlin, r. 1843); ob. także Seąuentia.

Staberle, postać stereotypowa w ludowej krotochwili Wiedeńskiej, prawdziwy mieszczanin wiedeńczyk, fabrykant parasoli, który wprawdzie okazuje się zawsze bardzo niezgrabnym, lecz przy pomocy wrodzonego dowcipu w końcu daje sobie rady. Wielką liczbę sztuk, w których Staberle ma główną rolę, napisał Bauerle (ob.).    F. H. L.

StablO (po francuzku Stavelofi), miasto w belgijskiej prowincyi Lrtttich, leży o 5 mil od Liittichu nad rzeką Ambleve, liczy 4326 mieszkańców i było niegdyś stolicą udzielnego księztwa niemieckiego Stablo, do którego należało również Malmedy, a którego panującym był każdorazowy opat sławnego w Stablo opactwa benedyktynów, założonego w r. 650 przez S. Remakliusa, biskupa w Tongern.    F. H. L.

Staccato, w muzyce, od staccare, skakać, oznaczone małemi kreskami lub kropkami ncd każdą nutą szybszego ruchu, wskazuje, że tony mają być odcinane krótko, nie zaś łączone z sobą, jak tego przeciwnie wymaga znów wyraz legato i łuk nad nutami poprowadzony. Przez leggiero (z lekkością) rozumieć należy staccato i piano (cicho) połączone razem.

Stachowicz (Michał), malarz krakowski, urodził się w r. 1768 w tym starożytnym grodzie. Ojciec drukarz widząc zdolności wrodzone do rysunku w młodym chłopcu, oddał go do malarzaMolitora, a następnie doMołodzińskięgo, u którego lat siedm się uczył. Wracający z Włoch Fr. Smuglewicz, oceniwszy znakomity w- młodzieńcu talent, radził udać się do Warszawy, ale Stachowicz przez całe życie nie opuścił rodzinnego miasta. Nie mając przewodnika ni mistrza dobrego w sztuce, nie widząc żadnych znakomitych wzorów, oddał się wyłącznie własnemu uczuciu i natchnieniu, które na utwory jego pędzla rozlewały wysoką poezyę i uroczą im barwę rodzinną nadawały. . Brak wykształcenia artystycznego, z największą nastąpiło stratą dla ojczystej sztuki. „Obdarzony wielką twórczością pomysłów (pisze E. Rastawiecki) niezmierną łatwością w robocie, przejęty miłością ojczystego kraju, hołdujący świetnej jego przeszłości, obeznany z życiem prostego ludu, bystry dostrzegacz jego zwyczajów, zabaw, uczuć, cnót i nałogów, jakże wielkich dzieł mógł stać się twórcą, gdyby wyższe usposobienie uzdolniło go było jako artystę. Istniał w nim żywioł zostania znakomitym mistrzem, mogącym sztukę krajową wysoce pod-