page0950

Stael-Holstem

949

poświęciła jedno z dzieł swoich pod tytułem: Lettres sur les ecrits et le cara-ctei'e de J. J. Rousseau (drugie wydanie, Paryż, 1789), pani Stael nader żywy brała udział w ruchach rowołucyi francuskiej, lubo w pośmiertnem jej dziele: Considerations sur les principeaux euenements de la rewlution fran-ęaise, jawnie przechyla się za konstytucyją angielską. Kiedy minister Ne-cker osiadł w Coppet w Szwajcaryi, p. Stael pozostała z swoją rodziną w Paryżu. W tych krwawych czasach udało jej się wielu swych przyjaciół od śmierci ocalić, lubo w końcu ucieczką ułatwioną z pomocą przyjaciela jej Manuela, sama zaledwie uniknęła rusztowania. Po krótkim w domu ojcowskim pobycie udała się do Anglii, i tu napisała dzieło w obronie Maryi Antoniny, pod tytułem: Re(lexions sur le proces de la reine (Paryż, 1793). Jeszcze przed wypadkami z d. 10 Sierpnia, p. Stael przedstawiła ministrowi Montmorin plan . mający na celu ułatwienie ucieczki królewskiej rodzinie, nigdy jednak w wykonanie nie wprowadzony. Po upadku Rebespierra wydała: Reflexions sur la paix adressees a Mr. Pitt et aux Franęais (Paryż, 1794) i Reflexions sur la paix interieure (Paryż, 1795). Kiedy Szwecyja uznała rzeczpospolitą fran-cuzką, p. Stael wróciła wraz z małżonkiem do Paryża i wtedy weszła w bliższe stosunki z tak zwanym Cercie constitutionel. W 1795 r, wydała niektóre dawniejsze swoje opowiadania dramata (1796). Następnie ogłosiła drukiem pełne głębokich i pouczających myśli dzieło pod tytułem: De /’ influence des passions sur le bonheur des indwldus et des nations (Paryż, 1796) i inne; De la litte-rature consideree dans ses rapports avec les instimtions sociales (Paryż, 1796, t. 9). W tymże czasie rozłączyła się z mężem; wkrótce wszakże, złamanego chorobą, troskliwem otoczyła staraniem, a nawet towarzyszyła mu w podróży do Szwajcaryi, podczas której tamże zakończył życie w Poligni dnia 9 Maja i 809 r. Wkrótce potem poznała Bonapartego, któremu nie podobały się polityczne jej przekonania. Wydane w 1809 r. przez Necker’a: Dernieres mes dc politique et de finances posłużyły za pozór do niejakich prześladowań pani Stael. Obwinionej o udzielanie ojcu fałszych doniesień, Bonaparte kazał oświadczyć, że walałby ją widzieć zdała od siebie przynajmniej o 40 godzin od Paryża. Skazana więc na wygnanie, p. Stael udała się do swej przyjaciółki Recamier w St. Brice pod £couen, a następnie do Coppet, zkąd po napisaniu romansu Delpkine (Paryż, 1803, t. 6), udała się do Niemiec i tu prawie przez rok przemieszkiwała w Weimarze i Beninie. Owocem tego pobytu i podróży było dzieło De VAllemagne, które skonfiskowane przez cesarską policyję w r. 1810 w Paryżu, dopiero w 1813 r. ukazało się w Londynie. Książka ta napisana przy współudziale A. W. Schlegl a, z którym, panią Stael ścisła łączyła przyjaźń, po raz pierwszy dała poznać Francuzom stopień duchowego rozwoju Niemiec. Po śmierci ojca w 1809 r. p. Stael złożyła dowody swej dziecięcej czułości w wydanych: Monuscrils de Mr. Nec/rer publies par sa filie (1805 r.) i romansie Corinne ou lItalie (Paryż, 1807, t. 2/ jeszcze w czasie jej pobytu we Włoszech rozpoczętym. To ostatnie dzieło, w którem romans przeplatają urocze obrazy Włoch, należy do najświetniejszych utworów tej autorki. W 1806 r. powróciła do Francyi, lubo pobyt w Paryżu był jej jeszcze wzbronionym. W 1807 r. bawiła w Wiedniu i w Coppet w Szwajcaryi, gdzie napisała kilka utworów dla sceny. Późniejszy jej powrót do Francyi wstrzymano now^rym wyrokiem wygnania z poleceniem ograniczenia się na mieszkaniu w Coppet. W tymże czasie, przyjaciel pani Stael, A, W. Schlegel (ob.) zmuszony był opuścić ją, a Montmorency i pani Recamier, skazani zostali również na wygnanie. Tak osamotniona, na wiosnę 1819 r. opuściwszy Coppet, udała