page0988

980

Sasafras — Sasanka

rus Sassafras Lin.), rosnące w południowych prowincyjach Stanów Zjednoczonych amerykańskich,* dostarcza dość pięknego drewna, przyjemnie a właściwie pachnącego, które używają na wykwintniejsze wyroby stolarskie i jako lek. Drewno i kora sasafrasOwe (lignum et cortex Sassafras) należały dawniej do środków pobudzających i wzmacniających, działających na nerki i skórę, zalecanych najwięcej w wyniszczeniu, w bólach gośćcowych (reumatycznych) i dnawych (artrytycznych). Mieszkańcy południowych stanów amerykańskich piją zazwyczaj napar z kwiatów sasafrasowych przeciw kurczom, dla wzmocnienia żołądka, w celu czyszczenia krwi i wzbudzenia potów, liści zaś dodają do zup suchotnikom. Drzewo sasafrasowe można nazwać laurem amerykańskim, bo jest tak piękne jak laur europejski, a nawet dosyć do niego podobne, bo też i należy w układzie roślin przyrodzonym do skupienia czyli rodziny laurowatych (Laurineae). W cieplarniach europejskich hodują niekiedy drzewko sasafrasowe ale rzadko, a prócz własności leczniczych i kosztownego drewna na wyroby stolarskie, nie ma innego użytku. Tak zwane zaś Laurus Pseudo-Sassafras Blum. vel Sassafras Parthenoxylon Nees, jest drzewkiem na Jawie i Sumatrze pospolitem, którego kora i drewno używają się za sasafrasowe, a z owoców otrzymują tameczni mieszkańcy tłusty olej, używany jako lek lub do świecenia.    F. Be....

Sasanka (Pulsatilla patens Mili.), jest to powszechnie znany kwiat dziki, u nas po wzgórzach piasczystych lub w lasach sosnowych w końcu Kwietnia lub na początku Maja ukazujący się, który często lud wiejski zbiera, i na targ kwiatowy do miast przynosi. Po dużych błękitno-fijoletowyeh, mocno kosmato-srebrzystych kwiatach łatw^ro sasankę poznać. Ma ona ten kwiat z 6 ułatków złożony, który jeśli jest w cieniu, ma postać dzwonkowatą, a na słońcu otwiera się znów zupełnie i nieco rozpłaszcza. Liście sasanki dopiero później kiedy już kwiat zwiędnie z ziemi wychodzą; w^r Kwietniu więc zbierać jedynie można same kwiaty z łodyżką, a tylko pod kwiatem jest tak zwana okrywa, z kilku wąz-kich listeczków złożona. Prócz ozdoby, roślina ta nie ma żadnego innego użytku, lecz inny gatunek sasanki, tak zw-anej łąkowej (Pulsatilla pratensis Mili.), o kwiecie mniejszym jak w poprzedzającej, czarniawo - lilijowvm, dzwonkowatym, z płateczkami w^r wierzchołku mocno odgiętemi, a z łodyżką dosyć wysoką, używają jako leku. Ten drugi gatunek sasanki jest pospolitszy od poprzedzające), trafia się bowiem u nas w całym kraju bardzo często po miejscach piasczystych, trawnikiem pokrytych ale płonnych. Kwitnie nieco później, chociaż zawsze dość wcześnie na wiosnę. Ziele z tej sasanki uchodzi u lekarzy pod nazwą ziela czarnego lub sasanki (herba Pulsatillae vel Pulsatiliae nigricantis), bez woni a smaku piekąco-ostrego, zawierające właściwy olejek ostry, kwas sasankowy i kamforę sasankową. Należy ono do odurzająco— ostrych; zalecanem zaś bywa w porażeniach, zwłaszcza nerwu wzrokowego czyli czarnej katarakcie; także w wielu zakażeniach krwi, w zastarzałej kile , w dnie (w artrytyzmie), w puchlinach, zastoinach brzusznych, w krwawnicach, zimnicach i wielu chorobach piersiowych. W bukiecie zaś kwiatów wiosennych sasanka bardzo dobrze wygląda, a nawet jest piękną, tylko prędko wię-dnieje. Dla poetów jest przedmiotem dość częstego natchnienia, a lud nasz zna te kwiaty bardzo dobrze, tak samo jak i sasankę alpejską (Pulsatilla alpina Delarb.) z białym kwiatem, która rośnie w Karpatach tylko na Babiej Górze, w Tatrach i na Czarnej Horze w Kołomyiskiem. W Tatrach górale zowią ją leliją, z niejakiego podobieństwa do lilii, a nawet pewne miejsce w Tatrach