Sponsorzy2V001

520

Wiadomo jest, iż usta wy te w drukach dawnych znacznie są przekształcone. Pierwszy Bandtkie przedstawia je w kształcie starodawnym. Toż samo ustawy dla żydów księcia Bolesława, różnie bez krytycznego ocenienia tekstów dotąd drukowane były. Między nowo wydanemi pomnikami prawodawstwa krajowego, bardzo ważne zajmują miejsce konstytucye ziemi łęczyckiej. Wielo było takowych w dawnej Polsce praw zwyczajowych ziemskich, znaczna ich część dotąd nieznana,: wydane teraz po raz pierwszy zwyczaje łęczyckie, o wiele rozszerzają .wiadomości o zwyczajach prawnych kraju naszego. Cale dzieło Bandtkiego zamyka dokładnie ułożony regestr materyi, który stać się może ułatwieniem znacznem dla tych, co będą chcieli ze zbioru tego korzystać (').”

XI. llistorya prawa polskiego napisana i wykładaną przed rokiem 1830 w byłym warszawskim aleksandryjskim uniwersytecie. Dzieło pogrobowe. Warszawa 1850. 8vo. (Wydanie syna Kazimierza Bandtkie Stężyńskiego).

Dzieło to należy do najważniejszych prac Bandtkiego, obchodzących żywotnie tak badaczy dziejów, prawodawstwa, jak i literatury ojczystój. Sam autor we wstępie daje nam poznać treścią wartość Bwego dzieła:

„Jaka potrzeba, jaki użytek, poznawać prawa dawne polskie i ich dzieje, gdy stały się dawnemi, gdy należą do przeszłości? Użyteczność nauki tój jest dla obcych nawet powszechną, dla uas konieczną i szczególną. Wielkich lubo upadłych narodów przygody i życie są pełne nauki, bo, wykrywając przyczyny choroby i śmierci, Btnuowią przestrogę i doświadczenie. Grecya, Rzym, Polska dawna, dla historyi, polityki, prawodawstwa, zachowają na wieki powab ważnych dla całego rodu ludzkiego spostrzeżeń i uwag. Dla nas zaś są szczególne powody w ocenieniu użyteczności i potrzeby poznania dawnych praw polskich i ich dziejów. Do dziś dnia i na długie zapewne jeszcze czasy, wydarzają się rozliczne przypadki w rządzie i sądach, których właściwe osądzenie, wymaga znajomości dokladnój praw dawnych. Dzieje, pod względem rządu i praw .juważane, są najważniejszą częścią historyi każdego narodu. Z ich dokładnego poznania i bezstronnego rozważania wynika przekonanie, że nic przypadkiem się nie dzieje, że skutki i wypadki wszelkie miały swoje przyczyny, że nie wszystko dawne było dobrem, lub lepszóm od tego co jest nowszem, lub nam współczesnem. Znaleźć się mogą liczne pobudki do szanowania przeszłości, lecz obok tego i do zamiłowania stanu rzeczy nam współczesnego, do wewnętrznej spokojności duszy i umy-i słu, i do uznania: że Opatrzność rządzi narodami i światem. Wykrywając bezstronnie dawny etan rzeczy, wykaże, co było dobrem, co złem, czem należy się Szczycić, a nad cz<^;ra wypada ubolewać, jeżeli nie chcemy ślepo się powodować przesądami.”    i

XII. O Macieju Śliwickim i księdze prawa powszechnego z woli Zygmunta I przezeń ułożonćj. (Przy progromacie uniwersyteckim w Warszawie I¹'25 r. 4to).

(') Dtiemśk powszechny 1882 .r