tpn 1 22487701

456 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

tej to wierzchowinie leżą nad jeziorem Dąbrowskiem (Gr. Damerau See) znane z naszych dziejów osady Grunwald i Tannenberg. Równie znaczne wyniosłości osięga pojezierze Pruskie na dziale między Przegołą (Węgorapą), a Niemnem, na wschód od wielkich pruskich jeziór.

Pruskie pojezierze odznacza się wielką liczbą jeziór i ich znacznymi rozmiarami. Możnaby je podzielić na trzy gromady: zacho-chodnią, Warmijską, środkową, Mazurską i wschodnią, Suwalską. W pierwszej gromadzie otoczyły one ze wszech stron Ostrowsko-Dąbrowskie płaskowzgórze, są liczniejsze, ale za to mniejsze, a mają przeważnie postać wydłużonych strumieni, już to pojedynczych, już to rozgałęzionych, ustawionych często w dość wyraźne łańcuchy. Największe jezioro tej gromady, Iławskie (Geserich S.) ma powierzchni 34 km. kw. W gromadzie Mazurskiej nikną i jeziora strumieniowe i ich łańcuchy, a występują natomiast piękne, obszerne zwierciadła wodne, o jednakowej szerokości i długości, niekiedy niewyraźnie rozgałęzione, często zasiane licznemi wyspami. Do największych należą przedewszystkiem Niebolskie (Mauer S.) i Śniadowo (Spirding-S.), z których każde zajmuje przeszło 100 km.² powierzchni. Otoczenie tych jeziór jest bardzo malownicze, byw^a ono przez krajowców Mazurską Szwajcaryą nazywane, Na Suwalskim dziale jest największem jezioro Wigry, w pobliżu Suwałk, o powierzchni 21 wiorst kw. Wiele z tych jeziór zostało połączone kanałami i dostarczyło wygodnych dróg wodnych nawet dla parostatków. Jedna z tych dróg (wschodnia) pozostaje w związku z rzeką Przegołą, która uchodzi do Świeżego zalewu, a zapomocą bocznego ramienia, t. zw. Dejmy, łączy się z Kurońskim zalewem (dorzecze Niemna). Pruskie Mazowsze zostało zaludnione przez Mazurów z nad Narwi, t. zw. Kurpiów, którzy, zwabieni łatwością nabycia ziemi, w okolicy pruskich jeziór osiedli.

Powierzchnia ziemi jest na tym dziale silnie pogięta, rzeki tu-ttjsze płyną od swych źródeł znacznie pogłębionemi dolinami, a krajobraz tutejszy bywa, szczególniej nad jeziorami, malowniczy. Dalej ku wschodowi okolica się obniża, jej powierzchnia ulęga wyrównaniu, ale krajobraz bywa jeszcze, z powodu wielu jeziór, rzek i pięknych lasów, bardzo urozmaicony.

Ostrowsko-Dąbrowskie płaskowzgórze obniża się ku południowi nieco nagiej, Mazurskie łagodniej, a przechodzą oba na całej linii niespostrzeżenie w nizinę nad narwiańską. Są one zajęte po części przez puszcze leśne, po części przez błota. Słynną jest puszcza Jańs-borska, zajmująca jeszcze obecnie 964 km. kw\ Ale i w tych rozmiarach przedstawia ona tylko część olbrzymich lasów, jakie Krzyżacy