tpn 1 22488601

L. KRZYWICKI: CHA R AKT KRY ST Y KA FIZYCZNA LUDNOŚCI ZIEM POLSKICH 565

aż do Królestwa Polskiego i prawdopodobnie ciągną się w niem dalej, ale brak materyału nie pozwala ich badać po tamtej stronie granicy. Tędy, począwszy się w owem ognisku blondynowości na Pomorzu, szły owe oddziaływania, które stworzyły smugi jaśniejsze wzdłuż Warty. Ale w łożysku tern, którędy parły pierwiastki blon-dynowe, i na podłożu większej blondynowości, odbywa się nad samą Wartą osiedlanie żywiołu ciemniejszego. Warta w Wielkopolsce jest zatem zasadniczą drogą, po której wsiąkały nowe pierwiastki antropologiczne, ale bodaj nie jedyną, przynajmniej w części zachodniej, swojej, ku Odrze, gdzie istnieje szachownica kompletna. U krańca tego leży właśnie parę powiatów, nie objętych w rozbiorze dotychczasowym. Podajemy je tutaj luźno, podkreślając po raz drugi, że Wschowa swoim składem antropologicznym należy raczej do Śląska:

Powiaty	1 °'o czystych blondynów	°/o typu ciemnego	°/0 oczu i TT S a* * i ^3	j na 100 jasnych było średnich	na 100 błękitn. było piwnych	°/0 jasnych włosów^1	| •o £ ‘O co —» W ZD *2 o oo .2 CU ~ -“ł o °	1>.
Międzychód .	357	1P2	77-1 460	40	50	69 5	90-4 22-8	803S
Szamotuły . .	335	11-6	79-9 447	45	45	64-4	88 5 60'5	7994
Babimost . .	34 8	105	78-8 42-6	46	49	70-4	910 376	9574
Wschowa . .	3P1	149	71 7 40 8	44	70	648	897 23 7	10621

Podkreśliliśmy już, że większy odsetek Niemców w pewnej dzielnicy ujawnia się podniesieniem liczebności pierwiastków typu ciemnego. Innego oddziaływania Niemców w Wielkopolsce niepodobna wykryć na podstawie materyałów ankiety szkolnej. 1 gdyby nie odsetek zmienny Polaków, umieszczony w rubryce przedostatniej tych tablic, możnaby mniemać, że mamy tutaj w różnych dzielnicach Wielkopolski do czynienia z ludnością pod względem etnicznym jednorodną. Niewątpliwie jednak Niemcy oddziaływują. Rzecz cała, że przybysze niemieccy pochodzą prawdopodobnie z tej samej strefy równoleżnikowej co Poznańskie, i dlatego ich obecność zaciera się. Różnice zarysowują się z wiekiem dopiero: włosy Polaków ciemnieją obficiej i w⁷ większem napięciu niż u Niemców (§ 3 b).

E) Powiśle i Mazurzy pruscy.

Virch o w R., §3 b.

§ 40. Wisła, tak samo jak Odra, jest ostoją przedostawania się na północ żywiołów ciemniejszych, przynajmniej w⁷ obrębie państwa