zczarnemi plamami na ciele, mianowicie w okolicy części płciowych Od barwy skóry zawisła i woń wyziewów ciała. Wstrętnym jest prze-dewszystkiem silno amoniakalny, zjełczały, do skopowego podobny zapach wyziewów Murzyna 2), które przeniesione wiatrami przez fale oceanu, dawniejszemi czasy już z wielkiej odległości przybycie okrętu z niewolnikami zapowiadały. I nas rozpoznaje pies po naszym wyziewie skóry, inaczej nie byłby w stanie odnaleźć tropu swego pana. Pierwotni mieszkańcy Ameryki rozpoznają też po woni Europejczyka, a Kreole posiadają osobne wyrażenie na oznaczenie lekkiego wyziewu Amerykanina (catinca) i wyjątkowo silnej i wstrętnej woni (soreno) Araukanów 3).
Gdybyśmy inne i dokładniejsze znamiona dla rozróżnienia plemion ludzkich posiadali, toby się z pewnością nikt nie odważył użyć barwy skóry w tym celu, widząc, że tak co do stopnia swego ciemnego zabarwienia, jak i co do jego odcieni nmtylko u pojedynczych ludów, ale i u pojedynczy en jednostek jednej i tej samej hordy znaczne zachodzą różnice. W samej Europie spotykamy jednostki białej i śniadej cery. Pierwsza jest częstsza na północy, druga na południu. Pomiędzy Włochami, Hiszpanami i Portugalczykami można spotkać pewną ilość osób jasnowłosych, a śniada cera nie jest zbyt wielką rzadkością pomiędzy Anglikami. Starożytni geografowie z czasów rzymskiego cesarstwa opisują Keltów jako lud jasnowłosy; gdy zaś ten opis nie nadaje się wcale do tegoczesnych Francuzów, więc zmuszeni jesteśmy ztąd wnioskować, że podobne znamiona w stosunkowa krótkim czasie się zmieniają. U pokolenia Wakilema w podzwiotnikowśj Afryce od wschodu napotkali niemieccy podróżnicy Murzynów z barwą jaśniejszą, posiadającą odcień niebieskawy i równocześnie osoby z barwą jaśniejszą od barwy ciała Mulatów 4), chociaż nie było najmniejszego podejrzenia jakiegokolwiek pomięszania krwi u nich.
Pomimo to, nie można zupełnie odrzucać pewmego wpływu szerokości geograficznej na barwę skóry, Skórę najciemniejszą napoty-
') Qnatr efages, Rapport str. -155.
2) Burmeister, Reise nach Brasilien. Berlin 1853, str. 89. I Arabowie-mają z sobą z A fryki przykrą woń skóry do domu przynosić, ginącą dopiero z czasem, a u otyłycb mieszkańców południowej Europy ma się wstanie gorączkowym rozwijać wyziew skóry, do wyziewu Murzynów prawie zupełnie podobny. Seligmann. Geogr. Jahrb. T. I, str. 483.
3) Waitz, Anthropologie, T. 1, str. 114 i 118,
4) Otto K e r s t e n, v. d. Deckens Reisen in Ostafrika. T. I, str. 273.