scandjvutmp2f01

40

ści, a którzy jednak o swych doznanych nieszczęściach i cierpieniach z nieinniejszeni wspominają zadowoleniem jako roskosznie spędzonych chwilach; dla tego to najbardziej zachwycają nas te roskosze miłości, które z uajwiększemi osiągnęliśmy trudami, albowiem wszelka nadzwykła łatwość odejmuje urok największemu dobru.

Kiedy Teofrast, mając lat dziewięćdziesiąt, narzekał, ze natura zazdrości człowiekowi lat poświęconych nauce i pracy, kiedy tymczasem wrony, papugi i większa część ryb, jak mówią, żyją przeszło po sto lat, czy to jego narzekanie było słuszne? Żadne ze zwierząt ssących, wyjąwszy chyba słonia i wieloryba, nie dochodzi jak człowiek stu lub więcćj lat wieku; żadne nie staje się tak późno dojrzałem, a nawet nie ma tyle czasu i sposobności do rozwiuienia wszystkich darów życia na ziemi. A wreszcie, na cóż się przyda to długie życie, jeżeli tylko przedłużać ma przykrości i dolegliwości nieoddzielne od naszej starości. Powiada Homer, że Ulisses pogardzał nieśmiertelnością obok Kalipsy, i bardzo mądrze, jak na nasze życie; choćby nawet można było usunąć przykre dolegliwości w sędziwym wieku, napawać się ambicyją nieustannej młodości, nie wiem przecież czy ta ustawiczność nieodmiennych roskoszy, nie zamieniłaby się wkrótce w nieznośny niesmak. Jak po długim dniu uroczystości potrzeba pokrzepiającego snu, lak po najmilszym życiu potrzeba grobowego spoczynku: on tylko jeden może zabezpieczyć od zmazy pamięć najszlachetniejszych czynów lub najwznioślejszego genijuszu. Grobowy kamień wyciska pieczęć na naszćm życiu, zwykle bowiem dopićro po zgonie oddają ludziom sprawiedliwość. Żyć zawsze w pracy i powątpiewaniu, jest toż samo co długo umierać , albowiem tylko zstępując do grobu żyć można w zupełnej sławie.

ARTYKUŁ III.

O pierwotnym stanie człowieka, stosownie (lo klimatów.

Żadna roślina, żadne zwierzę, wyjąwszy chyba ryby, lub inne wodne gatunki, nie może równo żyć, jak człowiek, po całej kuli ziemskiej. Rasy wodne (nawet wielu roślin i zwierząt) mieszkające w gęstym płynie, w wodzie, którćj temperatura nie tak łatwo jak