090

Pr złócc f>il red pruł dr lubJ K. RirownlcKgo"Pudom toknbuk^i*. 'K\«r«.r*i 3006. ISBN k.V.>i;h-.ł|>2 0 C by WNT

4.3.2. Niedotlenienie wywołane toksyczny niedokrwistością - hipoksja

I>o hipoksji może dojść przy normalnej wartości ciśnienia tlenu we krwi tętniczej, jeżeli krew zawiera zbyt mało substancji przenoszącej tlen. czyli hemoglobiny w erytrocytach. Przyczyny tego zjawiska mogą być różne. Niektóre związki toksyczne Inp. arsenowodór, fenylohydrazyna, chloro-nitroben/en) mogą powodować bemol izę krwinek czerwonych, zmniejszając w ten sposób ilość hemoglobiny czynnej. Efekt ten powstaje zwykle równolegle z zaburzeniami biochemicznymi zachodzącymi w krwince czerwonej, przede wszystkim w postaci obniżenia poziomu glutationu i methemo-globincmii. Występuje to przede wszystkim w zatruciach ostrych Inną przyczyną toksycznego obniżenia poziomu hemoglobiny mozc być zahamowanie jej syntezy na którymś z etapów (patrz p. 6.6 - Ołów).

Hamowanie syntezy hemoglobiny jest zwykle procesem długotrwałym i występuje raczej w zatruciu przewlekłym. Niedokrwistość może być spowodowana również uszkodzeniem szpiku (anemia aplastyczna nabyta). Działanie takie wykazują np. benzen, promieniowanie X. cytostatyki, anty-mclabolity.

4.JJ.3. Unieczynnienic hemoglobiny

Przy prawidłowym ciśnieniu parcjalnym tlenu w krwi tętniczej oraz prawidłowym poziomie hemoglobiny we krwi. do niedotlenienia może dojść wskutek zablokowania - unicczynmenia hemoglobiny. Przyczyną umcczynmcnia hemoglobiny może być toksyczne działanie tlenku węgla, azotanów!III), amin aromatycznych i innych substancji utleniających.

• Tlenek węgla CO reaguje zc zredukowaną formą hemoglobiny Hb i Fe' *). podobnie jak tlen, tworząc addukt analogiczny do oksyhemoglobiny <HbO_;), mianowicie karboksyhcmoglobmę IłbCO. Tlenek węgla ma 200 300 razy wyższe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen, dlatego już niewielkie stężenia CO w powietrzu wdychanym (powyżej 0.1%) mogą wywołać zablokowanie w tej postaci ponad 50 60% hemoglobiny Tlenek węgla mozc wypierać tlen z połączeń z hemoglobiną nawet wówczas, gdy znajduje się on w niewielkim stężeniu w powietrzu:

HbO_: +■ CO - HbCO + 0_:

Skutki niedotlenienia powodowane pizez tlenek węgla są znacznie poważniejsze niż skutki anemii przy tej samej zawartości tlenu wc krwi. Przy stężeniu 50 60% HbCO dochodzi już do śpiączki, która przy dalszym wzroście poziomu HbCO grozi porażeniem ośrodka oddechowego; przedłużony stan toksycznej hipoksji wywołanej tlenkiem węgla może spowodować nieodwracalne zmiany w mózgu. Tlenek węgla w wyższych stężeniach może także reagować w komórkach z oksydazą cytochromową lub cytochromami. gdy przejdą one w formę zredukowaną.

90    4 WICI IANIZMY DZIAŁANIA TOKSYCZNEGO