2009 01 01 1341

ft W \wl ima S. J. DuITy.    Wjtitiwj iUl?

ISBN v?#^U0MSW4-J. C by    PWN 2040

3

Chemia strata sfery — ozon

Omawiane zagadnienia

Chemia ozonu w stratoiferze

•    Problemy z ozonem stratosferycznym

•    Synteza i rozkład ozonu, cykl katalityczny

•    Obliczenia ilościowe (szybkość reakcji)

•    Wpływ ozonu naturalnego i antropogenicznego

•    .Dziura ozonowa"

3.1. Problemy z ozonem stratosferycznym

W naszych rozważaniach dotyczących chemii otaczającej nas atmosfery najwięcej uwagi poświęcamy troposferze — tej części atmosfery, w której bytuje człowiek i gdzie zachodzi większość innych procesów życiowych. W tym rozdziale odstępujemy od tej zasady i rozpatrujemy istotne aspekty chemii stratosfery. Wynika to faktu, ze występujące w stralosferze cząsteczki gazu działają jako centra absorpcji, osłabiające docierające do Ziemi promieniowanie słoneczne. Jakościowy i ilościowy skutek tego zjawiska jest istotnym czynnikiem określającym przebieg procesów życiowych. Co więcej, w przeciwieństwie do samego Słońca, będącego źródłem nieustannie emitowanego charakterystycznego promieniowania, którego aktywność nie ulega zmianie pod wpływem działalności człowieka, stopień oddziaływania gazów stratosferycznych z promieniowaniem może się znacznie zmieniać w wyniku takich działań. Z tego powodu chemicy zajmujący się środowiskiem najbliższym Ziemi powinni mieć pewien zasób wiedzy o chemii stratosfery.

Stratosfera jest obszarem przestrzeni kosmicznej lezącym w przybliżeniu pomiędzy 15. i 50. km ponad powierzchnią Ziemi (rys. 2.1). Odróżnia się ona od warstwy atmosfery leżącej poniżej, lj. troposfery, i od warstwy znajdującej się powyżej, tj. mezosfery, występowaniem inwersji temperatury, polegającej na wzroście temperatury wraz z wysokością. Inwersja temperatury ogranicza konwekcję (unoszenie) i sprawia, żc stratosfera jest stabilna. Podobnie jak w troposferze, podstawowymi składnikami gazowymi są w tej warstwie diazot i ditlen. Jednakże promieniowanie wysokoenergetyczne powoduje, że te gazy. szczególnie ditlen. ulegają innym reakcjom chemicznym niż zachodzące bliżej powierzchni Ziemi.