2009 01 01 5942

<A W wLaoo. $ i l

ISBN 97UU4M5J240. C by W PW 2*H«?

8.3. Gazy cieplarniane i aerozole    209

połączenia zawierające azot. Będzie o tym mowa w rozdz. 15. Den taryfikacja jest zwykle uważana za proces naturalny, może on jednak ulec przyspieszeniu w wyniku działalności człowieka. Wraz ze zwiększonym stosowaniem nawozów azotowych, łącznic z nawozami zwierzęcymi, zwiększeniu ulegają zapasy azotanów(V) potrzebnych do de-nitrytikacji, prowadząc do produkcji większej ilości tlenku azotu(I). Ilość uwalniana z gleby jest również większa wszędzie tam, gdzie zarówno temperatura, jak i poziom wilgotności gleby są wysokie i gdzie dochodzi do wyczerpania tlenu. Dodatkowo tlenek azotu(I) pochodzi z miejskich wysypisk odpadów i z miejsc, gdzie następuje bezpośredni zrzut ścieków do dużych zbiorników wodnych. Dopływ' tego i innych rodzajów materii organicznej prowadzi do emisji tlenku azotu(I) z oceanów, a szczególnie z akwenów przybrzeżnych i ujść rzek. Nic ma ważnych zlewów troposfcrycznych dla lego gazu, usuwany jest więc jedynie w wyniku wolnego przenikania do stratosfery, gdzie ulega degradacji fotolityczncj. co opisano w rozdz. 3. Z tego powodu ma długi czas przebywania w troposferze, oszacowany na ok. 120 lat. W przybliżeniu tlenek ten wykazuje taki sam efekt cieplarniany jak ozon.

Chlorofluorowęglowodory i inne gazy zawierające halogeny

Chlorofluorowęglowodory (CFC) odgrywają istotną rolę w katalitycznym procesie rozkładu ozonu, ale są również ważnymi gazami cieplarnianymi. Absorbują one promieniowanie w zakresie 1250 830 cm ¹ (8 12 pm). przy czym każdy z. nich ma swoje specyficzne pasmo absorpcji w tym krytycznym zakresie „okna". Na przykład w widmie CFC-12 występują bardzo silne piki skupione przy ok. 1050 cm^-1 (9.5 nm) oraz 900 cm^-1 (11.1 pm) (rys. 8.11). Ostatnio wprowadzone połączenia wodorochlorofluorowęglowc (HCFC) również absorbują promieniowanie w tym samym zakresie widma, ale ich czas przebywania w troposferze jest wyraźnie krótszy niż CFC. Obecne stężenie wszystkich CFC oraz HCFC wziętych razem mieści się między I i 2 ppbv i. aż do czasu Protokółu Montrealskiego, wykazywało wzrost z szybkością blisko 5% rocznic. Szybkość wzrostu stężenia CFC uległa w ostatnim dziesięcioleciu dwukrotnemu zmniejszeniu, natomiast stężenie HCFC wzrasta ze znacznie większą szybkością.

W ostatnim czasie trzy w pełni fluorowane gazy pochodzenia przemysłowego wysunęły się na czoło jako substancje potencjalnie ważne, wzmagające efekt cieplarniany. Występują one w ilościach śladowych, ale ich czas przebywania wynosi tysiące albo dziesiątki tysięcy lat. Zarówno tetrafluorometan (CF.₍). jak i heksatluoroetan (C2F₆) powstają w trakcie elektrolizy tlenku glinu (AI₂Oj) w kriolicie (Na<AIF_fl) na elektrodach węglowych, a ilości uwalnianych gazów oszacowano, odpowiednio, na 0,77 i 0,1 kg na tonę wytworzonego glinu. Sumaryczne ich stężenie w atmosferze wynosi w przybliżeniu 0.08 ppbv. łnnym gazem jest heksalluorck siarki (SF*). który nic ma naturalnego źródła i tworzy się podczas produkcji magnezu. Stężenie heksafluorku siarki w atmosferze wzrasta wyraźnie o ok. 5% w skali rocznej. Zważywszy na tak niezwykle długie czasy przebywania, nie ma praktycznie sposobów, którymi można by było zmniejszyć ilość tych fluorowanych związków w jakimkolwiek rozsądnym przedziale czasu.