2009 01 02 2838

O. W iMłi S. J. DullY I'Amur ittufowufc*. ^.rujw 2U)? ISBN    O by PWN 2040

354

13.

Metale i pólmetale w hydrosferze

czonych w dwóch rzekach w południowo-wschodniej kanadyjskiej prowincji Queł>ec. których wartości podano w tab. 13.5.

Metale w zawiesinie materiałów osadowych różnego pochodzenia często są uważane za mniej dostępne dla organizmów niż postaci rozpuszczone tego samego pierwiastka. Ogólnie biorąc, jest to prawda, ale rzeczywisty obraz dostępności jest w wielu przypadkach bardziej złożony. Przede wszystkim pierwiastki zaadsorbowane na powierzchni są bardziej dostępne niż pierwiastki strukturalne; na przykład, gdy rzeki obciążone osadami niosą swoje wody do ujścia, znaczna część zaadsorbowanych jonów zostaje zastąpiona jonami sodu w' wyniku wymiany jonowej i przechodzi do roztworu. Podobnie, pierwiastki zasocjowanc z cząstkami wodorottlenków) żelaza lub manganu ponownie mogą przejść do roztworu razem z tymi cząstkami, jeśli ulegną one redukującemu rozpuszczeniu, jakie opisano w rozdz. 10. Z drugiej zaś strony, materia organiczna w zawiesinie może się rozłożyć na mniejsze, rozpuszczalne cząsteczki w warunkach utleniających i to również może prowadzić do uwolnienia rozpuszczalnych postaci skomplcksowanych metali.

Niektóre organizmy mogą również pobierać koloidalnie związane metale bezpośrednio z materiału zawiesiny. Najbardziej oczywiste przykłady to organizmy wychwytujące pokarm przez filtrowanie wody. jak małże i ontułki jadalne w zbiornikach wodnych oraz dżdżownice bytujące w glebie. Jest interesujące, że odchody tych organizmów mogą zawierać bardziej rozpuszczalne postaci wydalanych pierwiastków; wpływają więc na zmiany cyklów biogeochemicznych w ograniczony, ale lokalnie ważny sposób.

DO ZAPAMIĘTANIA

Postać występowania metalu w wodzie zależy od charakteru samego metalu oraz od wszystkich innych składników w obrębie środowiska wodnego, w jakim znajduje się metal. Są to składniki zarówno pochodzenia naturalnego, jak i antropogenicznego oraz substancje rozpuszczone i materiał w zawiesinie. Wynikająca z tego spccjacja pierwiastka jest głównym czynnikiem określającym jego dostępność do biologicznej absorpcji.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

1.    Envinntmenial w organu- chetnisiry: pwperties, pnnessm. orni esiinutlion melhods (red. t. Budek, W.J. I.yman. W.F. Rcchl. D.H. Rosenblatt). Sctac spccial publicatum. Pcrgamon Press. New York 1988

2.    D.A. Wright. P. Wclbourn, Emironmenial taxicołogy, Cambridge F.nvironmental Chemistry Senes no. 11. Cambridge Universny Press. Cambridge 2001.

ZADANIA

1. Wykonaj wykres podziału (a w funkcji pH) akwakompleksu cynku i pierwszych czterech zdepro-lonuwanyeh postaci kompleksu. Wartości pA'., wynoszą odpowiednio: pA'„i — 9.2. pK,i — 7.9. pAf,j = 11.3, pA'^ — 12.3. Zwróć uwagę na niezwykły fakt. że wartość pK_l2 jest mniejsza niz pA',i Wyjaśnij, w jaki sposób wpływa to na podział.