2009 01 024556

ft W ml iw S. i. IXjI!v r’A»nwvnA»*\iU, W.rumrj 'U)i ISBN V?#^U0MSW4-J. C by    PWN 20«r?

505

18.4. Problemy środowiskowe związane z glebą

w stosunku do kationów, procent wymienialnego sodu (PWS) oraz stosunek adsorpcji sodu (SAS). Ostatnie dwa terminy wymagają pewnego komentarza.

Procent wymienialnego sodu (PWS) jest wyrażonym w procentach stosunkiem stężenia wymienialnych jonów sodu ((Na')t) do sumarycznego stężenia wszystkich wymienialnych jonów (CEC):

(18.10)

CEC

PWS = t^(Nalj^E* . i(K)

Parametrem powiązanym z PWS jest stosunek adsorpcji sodu (SAS), stosowany do opisu zawartości sodu w roztworze glebowym, który określa się w następujący sposób:

SAS =

(18.11)

CNa-

(C_Ca^ + C_MJ>0^I/2

Stężenia (mniol L ') r.s_a. oraz cca¹* • oznacza się w wodnych ekstraktach gleby. Jednostkami SAS są (mmol-L ^l)¹'².

Przewodność elektryczna właściwa (PW) jest miarą całkowitego stęż.enia jonów w roztworze glebowym i jest wyznaczana dla nasyconego ekstraktu.

•    Gleby „normalne" wykazują wartości PW'" mniejsze niż 4 dS • m“' oraz wartości PWS < 15%.

•    Gleby solne mają wartości PW większe od 4 dS • m '.a PWS < 15%. Ponieważ sole rozpuszczalne w glebach solnych mają w roztworze zazwyczaj odczyn obojętny - składają się z. kationów takich jak Ca²⁺ i Mg²⁺ oraz anionów Cl^- i SOj^- — pił gleb solnych jest na ogół mniejsze niż 8.5.

•    Gleby sodowe charakteryzują się wartościami PW' poniżej 4 dS • m natomiast wartościami PWS > 15%. Stężenia soli obojętnych są małe, ważne są więc sole takie jak węglan sodu. W wodzie jony węglanowe ulegają hydrolizie, tworząc jony wodorotlenkowe. dlatego pH tych gleb jest zwyczaj wysokie, w granicach 8.5 10.

•    Gleby solno-sodowc stanowią czwartą kategorię gleb zmienionych przez sole. Charakteryzują się zarówno dużą wartością PW (> 4 dS • m '). jak i PWS (> 15%). Dominujące stężenie soli obojętnych sprawia, że pH jest zazwyczaj mniejsze niż 8.5.

Duże stężenie nagromadzonych soli. a szczególnie w glebach sodowych lub solno--sodowych, ma wiele znaczących konsekwencji środowiskowych. Gleby drobnoziarniste mają dużą zawartość iłu. a minerały ilaste ulegają rozproszeniu, czyli peptyzacji. co oznacza, że pojedyncze cząstki pozostają jako oddzielne jednostki. Wynika to z faktu, że duże hydratowanc jcdnododatnic jony sodu nic zobojętniają skutecznie ujemnego ładunku małych cząstek iłu. Cząstki te ulegają zatem rozproszeniu w roztworze wodnym, natomiast gdy schną, tworzą zwarte struktury. W wyniku gleba traci swoją uprzednią strukturę i staje się w dużym stopniu nieprzepuszczalna dla wody. Wpływa to na wzrost roślin, ponieważ zwiększone stężenie soli wymaga nakładu dodatkowej energii, jako fizjologicznej odpowiedzi rośliny, w celu utrzymania stałego gradientu stężenia wody między korzeniem i roztworem glebowym. W efekcie rozwój roślin zostaje ograniczony.

cm^-1; jest równoważna jednostce SI

'Tradycyjna jednostka przewodności właściwej to mf> ¹ dccysimcns na metr (dS m ').