2010 01 12 1531

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm* 14MB-4. C ty WN r»N 20M

Retoryka Kiifga I

usiłują nic tylko naświetlić wymienione aspekty, lecz również wskazać, czy pożytek lub szkoda, szlachetność lub megodziwość. sprawiedliwość lub nieprawość są wielkie, małe, czy mówi się o nich jako o wartościach bezwzględnych, czy wzajemnie porównywalnych, to jasny stad wniosek, że mówcy ci musza wiedzieć, co wielkie i mierne, co większe i mniejsze, ogólne i szczegółowe, a więc jaki na przykład czyn jest większym lub mniejszym dobrem, większym lub mniejszym przestępstwem, przejawem mniejszej lub większej słuszności. I podobnie o innych sprawach⁴¹.

Wyjaśniliśmy sobie zatem źródła, z których mówcy powinni czerpać swe przesłanki. 7. kolei musimy określić bliżej przesłanki w łaściwe dla każdego rodzaju wymowy, a mianowicie te. z których korzysta wymowa doradcza, popisowa i sądowa.

4. Wymowa doradcza: jej przedmiot

Najpierw musimy rozważyć, jakiego rodzaju dolno lub zło jest przedmiotem rady udzielonej przez doradcę⁴², skoro nic można udzielać rady we wszystkich sprawach, lecz tylko w tym. co może się zdarzyć lub nic może. Nic udziela się bowiem rady w sprawach, które są lub staną się nieuniknione, bądź są lub staną się niemożliwe. Przedmiotem rady nie są jednak również wszystkie rzeczy możliwe, bo i wśród nich znajdują się pewne dobra naturalne i pewne przypadkowe, które mogą być lub których może nic być i o których nic ma potrzeby radzić.

Jasne, że należy udzielać porady w sprawach dyskusyjnych, a wiec w takich, które ostatecznie zależą od nas i którym sami jesteśmy w stanic nadać bieg⁴'. Zastanawiamy się przecież póty, póki nic stwierdzimy, czy są one dla nas możliwe, l 359 i> czy tez. niemożliwe do spełnienia.

Co się jednak tyczy dokładnego wyliczenia w szczegółach oraz dokładnej klasyfikacji spraw, które są zazwyczaj przedmiotem puhlic/jtych rozważań, a zwłaszcza jeśli chodzi o ich najbliższe prawdy definicje, to zadania tego nic należy się w tej chwili podejmować, ponieważ nie wchodzi ono w zakres sztuki retorycznej, lecz jest przedmiotem sztuki wymagającej większej mądrości i większej

“ Daje tu Arystoteles kiótką analizę trzech elementów, które uwaZa za absolutnie konieczne dla wszystkich trzech rodzajów wymowy Sy to: ustalenia, czy rzec? jcsi możliwa czy roemożliwa tRei 1359a II n.). czy jest taktem dokonanym czy przyszłym, wielkim czy małym. Sy to jakby limdamenutnc założenia, bez których me byłoby możliwe osiągnięcie jakiegokolwiek z celów właściwych wszystkim tr/ein rodzajom wymowy. Klementy te w księdze II (1391 b- 1392 a) nazywa tetminem koivó („wspólne"). Dlatego wielu uczonych utożsamia je blednie z ..ogólnymi toposami" tzob Grimaldi. Commrnhiry: s 85)

^4: Tj „politycznego mówcę", przedstawiciela wymowy doradczej.

⁴¹ Przedmiotem mowy doradczej mogą być więc sprawy wymagające rozstrzygnięcia. Arystoteles mocno akcetuujc laki, ze wymowa winna mice decydujący wpływ na szeroko rozumiana decyzję sędziów (por ks tt. rozdz 18)