2010 01 12 1558

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm* 14MB-4. C ty WN r»N 20M

Relonia — Kiięga I

5. Wymowa doradcza i jej cele: dobro i szczęście

Niemal każdy człowiek, dążąc do spełnienia własnego celu, a ogół ludzi do spełnienia wspólnego, jedne rzeczy wybiera, innych natomiast unika”. Celem tym. ogólnie mówiąc, jest szczęście i to wszystko, co się na nic składa. Spróbujmy więc. tytułem wyjaśnienia, określić ogólnie, czym jest szczęście i jakie są źródła składających się na nic części. Szczęście bowiem oraz to. co się z nim wiąże lub co jest mu przeciwne, stanowi przedmiot wszelkiej zachęty i odradzania. Należy przecież czynie to. co przysparza szczęścia lub jakiejś jego części, i co je powiększa, unikać natomiast czynienia tego. co je niszczy, pęta i pomniejsza.

Przyjmijmy więc. że szczęście jest to pomyślność związana z dzielnością, lub niezależność życiowa, lub życic bezpieczne i pełne przyjemności, lub też bogactwo i dobre zdrowie oraz zapewniona możliwość korzystania z nich. Niemal wszyscy zgodzą się chyba, że szczęściem jest jedna lub kilka z wymienionych rzeczy Jeśli laka jest istota szczęścia, to jego przejawami muszą oczywiście być: szlachetne urodzenie, posiadanie wielu i uczciwych przyjaciół, bogactwo, dorodne i liczne potomstwo, piękna starość, takie zalety ciała jak: zdrowie, uroda. siła. odpowiedni wzrost, uzdolnienia sportowe: ponadto dobre imię. szacunek, sprzyjający los. dzielność (lub jej składniki: mądrość, męstwo, sprawiedliwość i umiarkowanie). Całkowitą niezależność mo/c więc osiągnąć ten. kto posiada jednocześnie dolna zewnętrzne i wewnętrzne, bo przecież inne nie istnieją”. Dobra wewnętrzne to te. które dotyczą duszy i crała. do dóbr zewnętrznych należą zaś: szlachetne urodzenie, przyjaciele, bogactwo i szacunek. Do nich należałoby, jak sądzę, dodać ponadto posiadanie władzy i sprzyjający los. Dzięki nim bowiem życic staje się bardziej bezpieczne. Spróbujmy więc z kolei w podobny sposób określić każdy z wymienionych elementów szczęścia.

Szlachetne urodzenie oznacza dla jakiegoś szczepu lub miasta posiadanie autochtonicznych lub starożytnych przodków, którzy byli sławnymi przywódcami i pozostawili liczne potomstwo, odznaczające się godnymi podziwu zaletami. Dla jednostki natomiast szlachetne urodzenie wiąże się zarówno z linią męską, jak żeńską i zakłada, źc oboje rodzice są wolnymi obywatelami, i - podobnie jak w przypadku miasta — założyciele rodu musieli odznaczać się albo dzielnością, albo bogactwem lub jakąś inną godną szacunku zaletą: ważne jest też to. że do rodu tego należy wielu wybitnych mężów i kobiet, starszych i młodych.

1361 a Co oznacza ..dorodne i liczne potomstwo’’, jest zupełnie jasne. Dla społeczeństwa jest to posiadanie licznej i dzielnej młodzieży, odznaczającej się takimi

⁴¹ Por. El. nit 1094 b 7 nn : Jeśli bowiem nawet lo samo test najwyższym dobrem i dla jednostki, i dla państwa, to jednak dobro państwa zdaje się być czymś większym i doskonalszym" (tłum. D. Gromskaj. Zob Dzielą u'szystkie. t. 5. Warszawa 1996. wyd 2. 1999.

Arystoteles daje tu ezlcry obiegowe określenia pojęcia szczęścia. Określenia te stanowią podstawę dla wprowadzenia toporów „gatunkowych”, charakterystycznych dla wymowy doradczej (por.El mi 109$a i2- .vn.

” Podobnego podziału dóbr na .duchowe”, cielesne" i „zewnętrzne" dokonuje Arystoteles w fj nłt < 10981> 12 - I i) i w Poliiyce < 1322 u 24-271. Por tez Platon, ,? 697 B. 717 C. FiM, 48 D - E.