2010 01 12 1605

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł ISBN mm* 14MB-4. C ty WN r»N 2t»l

Retoryka Krięga I

zaletami ciała jak: odpowiedni wzrost, siła. uroda, umiejętności sportowe, i zaletami ducha, którymi w przypadku ludzi młodych są: męstwo i umiarkowanie. Dla jednostki zaś „dorodne i liczne potomstwo" oznacza posiadanie wielu takich dzieci, synów i córek. Zaletę ciała dziewcząt stanowi uroda i odpowiedni wzrost, duszy — umiarkowanie i pracowitość, ale nic niewolnicza. Zarówno jednostki jak i społeczeństwo powinny w równym stopniu rozwijać te wszystkie zalety i wśród płci męskiej, i wśród płci żeńskiej. Narody bowiem, które nie dbają o godność kobiet, jak np. Lacedeinończycy. tracą niemal połowę swego szczęścia^M.

Bogactwo oznacza posiadanie dużej ilości pieniędzy, ziemi, wielu dużych i pięknych terenów, a także licznych i pięknych ruchomości, niewolników i stad. Wszystko to musi być przy tym bezpieczne, godne człowieka wolnego i pożyteczne. Pożytecznymi są rzeczy przynoszące owoce: godnymi człowieka wolnego — które służą rozrywce. Przynoszącymi owoce nazywam takie rzeczy, które dają korzyść; służącymi rozrywce natomiast te. które nic przynoszą pozą tym żadnego, godnego uwagi pożytku. Bezpieczeństwo oznaczą posiadanie dóbr w takich miejscach i w takich warunkach, dzięki którym możemy z nich swobodniej korzystać. Posiadanie na własność oznacza zaś. że możemy pozbyć się ich lub je zatrzymać.

Przez ..pozbycie się" rozumiem sprzedaż i darowiznę. Bogactwo na ogół oznacza raczej używanie czegoś niż jego posiadanie i w rzeczywistości sprowadza się do korzystania z takich dóbr.

Dobre imię oznacza, że jest się uważanym przez wszystkich za człowieka szlachetnego lub że się posiada takie zalety, których pragną wszyscy lub większość uczciwych bądź mądrych ludzi.

Cześć jest to wyraz uznania za dokonanie chwalebnych czynów. Okazuje się ją słusznie zwłaszcza tym. którzy już czegoś chwalebnego dokonali, oraz tym. którzy są w stanic tego dokonać. Chwalebnym czynem jest więc ocalenie komuś życia i lego wszystkiego, co je umożliw ia, majątku lub jakiegoś innego dobra, którego zdobycie nic jest łatwe w ogóle lub w tym miejscu i czasie. Wielu ludzi osiąga przecież cześć za rzeczy, które wydają się błahe. Ważne są bowiem w tym przypadku okoliczności i miejsce ich dokonania. Wyrazami czci są natomiast: składane im ofiary, uczczenie wierszem lub prozą, zaszczytne dary. poświęcone im gaje. honorowe miejsca na zgromadzeniach publicznych, grobowce, posągi, posiłki na koszt państwa, praktyki barbarzyńskie, do których należy np. padanie przed nimi na kolana i ustąpienie swego miejsca, oraz prezenty, które przez wszystkich ludzi są cenione jako zaszczytne '\

Prezent jest bowiem nic tylko otrzymanym na własność darem, ale również wyrazem czci i dlatego właśnie pragną ich i żądni dóbr, i żądni sławy. Jednym i drugim daje on I3ł>l b bowiem to, czego potrzebują. Posiadania czegoś na własność pragną przecież ludzie żądni dóbr. czci — jaką przynosi dar — żądni sławy.

^M Krytyki zbyt Jurej swobody, poronawmnej. zdaniem Arystotelesa, spartańskim kobietom. Por.

Polu. I29ó b 12 - 23.

” Wymienione tu zewnętrzne oznaki czci znajdują wymowną paralelę w Iliadzie XII 310-321. Oznaki tę komentuje Cyceron w Pro Mllone 80