2010 01 12 1722

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm* 14MB-4. C ty WN r»N 20M

Retoryka Kiifga I

w wyniku czegoś powstają rzeczy piękniejsze lub brzydsze, to i sama przyczyna jest piękniejsza lub brzydsza, a jeśli jest ona większym złem lub większym dobrem ^,0‘, to i powstałe w jej wyniku rzeczy są gorsze lub piękniejsze, ponieważ skutki są wprost proporcjonalne do przyczyn i początków, a przyczyny i początki do skutków.

Większym [dobrem] jest po/a tym to. czego nadmiar jest rzeczą bardziej pożądaną i szlachetną. < Bardziej pożądany jest np. dobry wzrok niż dobre powonienie, ponieważ wzrok jest ważniejszy od powonienia: podobnie leż 1364 b piękniejszą rzeczą jest nadmierne przywiązanie do przyjaciół od nadmiernego przywiązania do dóbr materialnych > i przeciwnie, jeśli same rzeczy są lepsze lub piękniejsze od innych, to są również lepsze i piękniejsze, będąc w nadmiarze.

I z kolei ta rzecz jest lepsza lub piękniejsza od innej, której pragnienie jest rzeczą lepszą lub piękniejszą niż pragnienie innej. Bo jeśli przedmiot pragnienia jest rzeczą lepszą lub piękniejszą, to i samo pragnienie jest lepsze lub piękniejsze. Podobnie te nauki są piękniejsze i budzą większy szacunek, których przedmiot jest piękniejszy i godny większego szacunku, bo jaka jest nauka, taka jest i prawda, która stanowi jej przedmiot, skoro każda nauka okieśla swój przedmiot. O ile zatem piękniejszy i ważniejszy jest jej przedmiot, o tyle również piękniejsza i ważniejsza jest sama nauka ^IM.

Dobrem lub większym dobrem jest poza tym to. co uznaliby lub uznają za takie wszyscy ludzie rozsądni, wielu z nich. większość lub najwybitniejsi znawcy. Jest takim oczywiście albo absolutnie, albo o tyle. o ile taki osąd był podyktowany rozsądkiem. Jest to zresztą ogólna zasada dotycząca wszelkich sądów, bo również istota, wielkość i natura rzeczy są takie, jak je określić potrafi nauka i rozsądek. Mieliśmy to jednak na myśli dobro, które wcześniej określiliśmy jako ..to. co wybrałaby każda istota obdarzona rozumem ^,os. Wynika stąd jasno, że również większym dobrem jest to. co za takie uznaje rozsądek. Większym też dobrem jest człowiek lepszy w ogóle lub lepszy przymiot, dzięki któremu jest on lepszy, tak np. jak męstwo w porównaniu z siłą¹*. I to jest większym dobrem, co wybierze ktoś lepszy w ogóle lub lepszy w tym. dzięki czemu jest lepszy, jak np. raczej |<M>rcm) niż to, co nie jest cnotą, uk jak w ada jest większym |zlcm] niz. to. co nic jest wadą. ponieważ cnota i wada stanowią cel (działania), a 10. co nimi mc jcsi. nic stanowi celu"

W ten sposób przetłumaczono iu oi kok(cu k«i ai operni. które w tym przypadku nie są. jak się zdaje, terminami tcdiiucznymi na oznaczenie cnót i wad

^,w Słowu, objęte nawiasem. Kassel uwała za późniejsze „uzupełnienie filozofia". Wydaje się jednak, irt bezpodstawnie. Określony (utaj topos znajduje potwierdzenie w Top. 118 b 4 - 7.

O rodzajach wiedzy naukowej i jej przedmiocie pot. Met. 981 b 7-982 a 3; Et. nik. I139b 14-1141 a 8. Arystoteles w tym przypadku ma na myśli raczej nauki praktyczne (por. Top. 116 a 20 nn.>.

^IW Substancja, ilość i jakość — zn. trzy z dziesięciu kategorii rzeczywistości (zob. Kat rnzdz 4). ^m Por 1363 b II

“* Ilustrację lejo kryterium znajdujemy w Top. ||6b 12 - 16: To, co jest przedmiotem rzeczy lepszej. jest większym dobrem: np. przymioty boga *q lepsze mZ przymioty człowieka, przymioty duszy lepozc mZ przymioty ciała, ..Męstwo" jest przymiotem duszy, „siła” przymiotem ciała.