205

A HibUl. IM1U.1 ,Vvo    r ), buui :uO

ISBN D4H1II ł-7. © l>. WN TOS >WZ

7.3 SlEĆ PR2ESTR2ENNA    205

elementarnych mających wspólne naroże. Jon znajdujący się w pozycji A tylko w 1/8 swej objętości wchodzi w skład sześcianu przedstawionego na rys. 7.4c Łatwo się również zorientować, że jony chloru znajdujące się w środku ścian sześcianu (pozycja B) tylko w połowic swej objętości ..należą" do rozpatrywanego sześcianu. Na rysunku widzimy 8 jonów chloru w pozycjach A oraz 6 jonów w pozycjach R: stąd wnioskujemy, że wewnątrz sześcianu znajdują się S - £ + 6 j =4 jony chloru. 12 jonów sodu na krawędziach (pozycja C) wchodzi w skład sześcianu tylko w 1/4 swojej objętości. Jeden jon sodu znajduje się w całości wewnątrz sześcianu (pozycja D). Łączna liczba jonów sodu w sześcianie wynosi więc 12^ + 1    4 Ostatecznie dochodzimy do wniosku,

że komórka elementarna sieci NaCI zawiera 4 jony chloru i 4 jony sodu. Podając opis komórki elementarnej, musimy podać, jaką długość mają jej krawędzie (w omawianym pizypadku są one jednakowej, jakie są kąty pomiędzy nimi zawarte (w sieci NaCI wynoszą one 90^!) oraz jakie jest rozmieszczenie atomów, w tym przypadku 4 jonów Cl i 4 jonów Na“. Przy takim ich rozmieszczeniu jak na rys. 7 4d, przesuwanie komórki elementarnej o odległość a w kierunkach równoległych do jej krawędzi prowadzi do odtworzenia sieci przestrzennej NaCI (rys 7.2).

Na rysunku 7.4a i b przedstawiono ponadto najbliższe otoczenie jonu sodu oraz jonu chloru. Jon sodu otoczony jest 6 jonami chloru, rozmieszczonymi w narożach ośrnio-ścianu foremnego W podobny sposób jony chloru otoczone są jonami sodu Jedne i drugie mają więc po 6 sąsiadujących jonów przeciwnego znaku. Liczbę atomów bezpośrednio sąsiadujących w sieci przestrzennej z wybranym przez nas atomem nazywamy jego liczbą koordynacyjną Możemy więc powiedzieć, że chlor i sód mają w chlorku sodu jednakowe liczby koordynacyjne.

Rozmieszczenie jonów sodu wokół jonów chloru i jonów chloru wokół jonów sodu jest takie, że w utworzonej przez nie sieci przestrzennej nie można wyróżnić odrębnych cząsteczek NaCI. Co najwyżej można by było uważać cały kryształ za jedną olbrzymią

Tablica 7.1. Komórki elementarne Sieci przestrzennych odpowiadających poszczególnym układom

krysuJogralicznym

Układ	Kształt komórki elementarne!	Parametry komórki elementarnej'
Regularny	sześcian	<z - b = c	or-jS-y-W
Tetragonalny	prostopadłościan o poilslawte kwadratowej	a — b Ac	B II •w II II 8
Heksagonalny	prostopadłościan o podstawie rombu	0 = fr	k u 5 II II S
Rombowy	prostopadłościan i> podstawie prostokątnej	“ M> H	„-/J-y-90
Jedno* kośny	równołegtościan	a f=t> A=r	a = /i = 90 My
Trópkntny	równolcglościan	u H> M	** MP/-Y

'Kąt a jest zawarty pomiędzy kriwvilri.mil fr i e: kar /I pomiędzy krawędziami a i < oraz k.y. y pomiędzy krawędziami a i b