28

Spis treści Notatki

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0.0 by WAiP 2009

Zawód w uyęciu poznawczym 5 7

Próba zdefiniowania zawodu dla potrzeb edukacji nie jest prosta, bowiem musi uwzględniać cechy indywidualne uczniów opisane jego zainteresowaniami i dążeniami zawodowymi oraz dostarczyć wiedzy o interesujących ich zawodach. Rozwiązanie powyższego problemu wiedzie do teorii poradnictwa i zawodo-znawstwa. Pierwsza, dysponując mnogością koncepcji wyprowadzonych na podstawie różnych kryteriów - fazy rozwojowe ucznia, modele osobowościowe, powołanie próbuje pomóc uczniom w określeniu ich zainteresowań, cech usposobienia, charakteru itp., istotnych dla predyspozycji i skłonności zawodowych. W rozumieniu teorii poradniczej pojęcie zawodu powinno zawierać powyższe konteksty, czego dowodzą rozliczne teorie (tab. 8).

Tabela 8. Zawód w wybranych teoriach poradniczych (por. Wołk, 2006)

U»-	AUTOR TEORII	MOOEL TEORII NAZWA TEORII	CECHY CHARAKTERYZUJĄCE 1 PRZYBLIŻAJĄCE ZAWÓD
1.	FrankW.Parsons (1909)	Różnicująca teoria cech - czynników	- cechy osobowościowe: zdolności, możliwości, zainteresowania, ambicje i rozumienie siebie - czynniki opisujące zawód w kategoriach wiedzy o nich, stawianych wymagań, warunków, sukcesu, powodzenia, korzyści z pracy, możliwości rozwojowych i perspektyw zawodu
2.	Anna Roe (1958)	Rozmowa osobowościowa teona wyboru kariery	- czynniki genetyczne oraz doświadczenia z dzieciństwa wpływają na rozwój zamteresowań zawodowych - styl sprawowania opieki wytwarza psychologiczny klimat kształtujący wczesne potrzeby dziecka -podział zawodow na: 1) zorientowane na ludzi (usługi, biznes, organizacja, kultura, sztuka, rozrywka) 2) zawody zońeniowane na rzeczy (technologia, natura)
3.	John l Holland (1958)	Różnicująca teoria orientacji osobowościowych	- realistyczna (R) - badawcza (B) - artystyczna (A) - społeczna (S) - przedsiębiorcza (P) - konwencjonalna (K)
4.	S.A.Fme (1965)	Różnicująca teona zadań zawodowych	- podział zawodow na trzy kategone prac: 1) z danymi 2) z ludźmi, 3) z rzeczami - zadania polegające na zbieraniu, przechowywaniu i przetwarzaniu danych i informacji (praca z danymi) - zadania polegające na kontaktach z ludźmi - zadania polegające na posługiwaniu się rzeczami, przedmiotami, narzędziami, maszynami

-«j»- (£1

* ^ ♦ ^1

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

58 Rozdział 2. Zawód jako kategoria naukowa

5.	DelbcitC. Miller i William H.Form (1951)	Rozwojowa okresy rozwojowe	okresy: 1) przygotowawczy (0-16) 2) wstępny (16-18) 3) prób (18-34) 4) stabilizacji (35 - emerytura) 5) spoczynku
6.	□i Gmzberg. Sd W. Ginzburg i inni (1951)	Rozwojowa fazy rozwojowe	okresy: 1) fantazji (0-11) 2) wyboru próbnego (11-17) 3) wyboru realistycznego
7.	Donald E. Super (1963)	Rozwojowa tazy rozwojowe	okresy: 1) poszukiwania (15-24) 2) utrwalania (25-44) 3) kontynuacji (45-64) 4) schyłku (65 i więcej)
8.	Edgar H . Sc hem (1978)	Rozwojowa fazy rozwojowe	okresy: 1) wieku młodzieńczego (0-25) 2) wczesnej dojrzałoki (26-39) 3) wieku dojrzałego (40-65) 4) wieku zaawansowanego (powyżej 65 lat)
9.	KazmuerzCzarneckl (1983)	Rozwojowa (azy rozwojowe	okresy: 1) preorientacji zawodowej (3-11) 2) orientacji zawodowej (12-15) 3) uczenia się zawodu (16—25) 4) pracy zawodowej (18-65/70) 5) reminiscencji zawodowej

Te rozważania ukazują mnogość czynników interesujących zawody. Tadeusz Nowacki (1999, 2001, s. 278) dokonując systematyzacji, zalicza do nich wpływy: 1) genetyczne, 2) środowiskowe, 3) edukacyjne, 4) dążenia własne jednostki i określa mianem czteroczynnikowej teorii rozwoju.

Z kolei zawodoznawstwo, dysponując opisami zawodów oraz klasyfikacjami, staje się źródłem wiedzy niezbędnej do identyfikacji kwalifikacji danego zawodu oraz drogami dojścia do nich. Wiedzę tę, zintegrowaną z elementami wybranych teorii poradniczych, ilustruje tabela 9, która może stanowić podstawę porady zawodowej.

ibuk.pl //ELIK