430

A HibUl. IM1U.1 .Vvu .•»•»».--u, r ), buui :uO ISBN D4H1II ł-7. © l>. WN TOS >«}

430    U KINETYKA I MECHANIZM REAKCJI CHEMICZNYCH

Jako przykład reakcji tego rodzaju można przytoczyć badania rekombinacji atomów chloru powstających w wyniku impulsu energii świetlnej:

Cl,+Av — 2C1

Jak wiadomo z poprzedniego paragrafu, taka rekombinacja może nastąpić wówczas, gdy atomy chloru mogą w chwili zderzenia oddać nadmiar energii innej cząsteczce, co wymaga zderzenia potrójnego, a więc zderzenia, jakie następuje niezbyt często w porównaniu ze zderzeniami podwójnymi. Doświadczenie wskazuje jednak, że szybkość rekombinacji wzrasta znacznie w obecności tlenku azotu. NO. Mechanizm tego procesu sprowadza się do zderzeń podwójnych. W zderzeniu atomu chloru z cząsteczką NO powstaje jako produkt przejściowy cząsteczka chlorku nitrozylu. NOC1

Cl + NO — NOCI    <a>

W odróżnieniu od przypadku bezpośredniego zderzenia 2 atomów chloru czy bromu, do uzyskania stabilności cząsteczki NOCI nie jest konieczne zderzenie potrójne. W cząsteczce NOCI mogą bowiem równocześnie odbywać się 3 • 3 — 5 — 4 drgania niezależne od siebie. Nadmiar energii wydzielającej się na skutek utworzenia wiązania N Cl może być w tej cząsteczce przejęty przez różne drgania i żadne z nich nic zostaje wzbudzone tak silnie, by pociągało to za sobą zerwanie któregokolwiek z wiązań. Cząsteczka NOCI w następnym zderzeniu z atomem Ci daje cząsteczkę Cl* i odtwarza NO

a + NOCI -* NO + Cl:    (b)

Suma reakcji (a) i (b) stanowi rekombinację wolnych atomów chloru

20 -> Cl₂    te)

Mechanizm taki został potwierdzony doświadczalnie, gdyż właśnie w czasie fotolizy błyskowej wykryto pojawianie się cząsteczek NOCI.

strumień A

-*■	raka przepły wowa
strumień H	r

Rys. 14.9. SchcmM urząd/enu do Kmlunu szybkich reakcji metodą przepływową

W technice przepływowej badaniu szybkich reakcji największą trudność stanowi szybkie wymieszanie ciekłych, a nawet i gazowych reagentów. Schemat jednego z rozwiązań. jakie się w tym celu stosuje, przedstawiono na rys. 14.9. Ciecze zawierające subsliaty są doprowadzane dwoma możliwie szybkimi strumieniami A i B. które łączą