53

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009

ISBN 978-83-61408-68-0.0 by WAiP 2009

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009

ISBN 978-83-61408-68-0.0 by WAiP 2009

Spis treści    Notatki

Kompetencje - kh rommiente i znaczenie dla pracy zawodowej człowieka 107

3.3.2. Typologia kompetencji

Z prób definicyjnych podjętych w poprzednim podrozdziale wynika potrzeba klasyfikacji kompetencji. Za podstawę klasyfikacji można przyjąć struktury umiejętności kluczowych, które stały się pierwszym kryterium typologicznym kompetencji. Innym kryterium może być charakter pracy i jego złożoność, które uprawniają do konstruowania struktur kompetencji zawodowych i odnoszenia ich do specyfiki różnych zawodów. Cechy osobowościowe natomiast czynią kompetencję kategorią podmiotową, która również może stanowić podstawę wyodrębniania kolejnych struktur.

Przyjrzyjmy się wybranym strukturom kompetencji konstruowanym według powyższych kryteriów.

3.3.2.1. Kompetencje kluczowe

Rodowód kwalifikacji kluczowych wiedzie do umiejętności kluczowych (Schuls-seląualifikation) wprowadzonych przez Dietera Mertensa (1974). Zastosowanie komputera spowodowało nie tylko zmienność wyposażenia technicznego stanowiska pracy, ale również zmianę charakteru pracy, wyrażoną funkcją wykonawczą robotnika wykwalifikowanego, ale także funkcją planistyczną i kontrolną w obrębie stanowiska. Zadania te to jedna z trzech kategorii kompetencji kluczowych przyjęta przez OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) oraz De-SeCo (Definition and Selection of Competencies). Pełny ich zbiór obejmuje:

1)    interaktywne wykorzystanie narzędzi (języków, technologii informacyjnej) w efektywnym współdziałaniu w środowisku opisanym zależnościami dotyczącymi:

■    interaktywnego wykorzystania języka, symboli, tekstu w odniesieniu do umiejętności językowych (czytania, pisania, mówienia) matematycznych (liczenia) i technicznych;

■    interaktywnego wykorzystania informacji i wiedzy poprzez krytyczną refleksję nad istotą samej informacji;

■    interaktywnego wykorzystania technologii, w tym innowacyjnych, które stawiają przed człowiekiem nowe wyzwania, propozycje, nowe efektywniejsze sposoby pracy i działań pozazawodowych;

2)    współdziałanie w niejednorodnych grupach będące efektem procesów integracyjnych i globalizacyjnych, w których praca wymaga zdolności:

• ST B t %    ^ *

108    Rozdział 3. Klasyfikuje, kwalifikacje i kompetencje zawodowe

■    nawiązywania dobrych kontaktów jako podstawy sprawności komunikatywności;

■    współpracy w różnych zespołach roboczych, często wielonarodowościowych o różnych orientacjach i poglądach, podejmujących wspólne zadania;

■    zarządzania i rozwiązywania konfliktów w różnych sytuacjach i na różnych stopniach organizowania i kierowania zespołami ludzkimi;

3) działania autonomiczne, które sprowadzają się do ponoszenia osobistej

odpowiedzialności za własne życie i los, a wymagają zdolności:

■    uświadamiania sobie własnej indywidualności, tożsamości i potrzeb;

■    formułowania i realizowania celów i planów życiowych zgodnych z oczekiwaniami i potrzebami;

■    uznawania swoich należnych praw i ich egzekwowania.

3.3.2.2. Kompetencje jako kategoria uczenia się przez całe życie

Proces transformacji spowodował stosowanie nowych pojęć, takich jak np. standard, certyfikat czy kompetencja. Znalazły one swe zapisy w podstawach programowych kształcenia ogólnego, będących oficjalnym dokumentem Ministra Edukacji Narodowej, w Rozporządzeniu z dnia 21 maja 2001 r. wnoszącym zmiany zawarte w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie podstaw programowych oraz zapisy w dokumentach unijnych (Biała Księga Komisji Europejskiej (1997); Zielona Księga Komisji Europejskiej (2002); Strategia Lizbońska (2002). Określone zostały one jako kluczowe kompetencje w uczeniu się przez całe życie. Zaliczono do nich:

1)    porozumiewanie się w języku ojczystym,

2)    porozumiewanie się w językach obcych,

3)    kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne,

4)    kompetencje informatyczne,

5)    zdolność uczenia się,

6)    kompetencje interpersonalne, międzykulturowe i społeczne oraz obywatelskie,

7)    przedsiębiorczość,

8)    ekspresję kulturalną.

W tej grupie kompetencji mieszczą się cztery podstawowe, których nabycie uwarunkowane jest ukształtowaniem umiejętności na pierwszych trzech etapach edukacji ogólnokształcącej, doskonalonych na następnych etapach edukacyjnych. Są one doskonałym miejscem kształtowania postaw przedsiębiorczych