56
- iLiorary Keaaer
S KJ kai. HMmt y«4^< w łV»/ Ili I tWi «• r^itiinw»» 'A'«mmi łX*
Organizacja i tblabinoR służb policyjnych na Bemach polskich w latach 1795-1918
od oficjalnie działających służb policyjnych, zlecił wspomnianemu Schleyowi utworzenie prywatnej tajnej policji, dysponującej trzynastoma agentami, którzy nie tylko inwigilowali polskie życic publiczne, ale również Nowosilcowa i Różnicckiego.
W 1821 roku powstał drugi wydział Wyższej Tajnej Policji Wojskowej wielkiego księcia Konstantego, kierowany przez 1 łenryka Makrotta, dotychczasowego donosiciela działającego w środowisku akademickim. Wydział skupiał grupę najbardziej sprawnych szpiegów, którzy prowadzili działania kontrwywiadowcze i prowokacyjne w środowiskach konspiracyjnych. Jak wylicza M. Karpińska, w ciągu dziewięciu lat działalności tego Wydziału przygotowano 15 tysięcy raportów *. Makrott podzielił los szefa pierwszego wydziału Schłeya, 15 sierpnia 1831 raku został powieszony.
Wreszcie w 1822 roku powstał trzeci wydział tajnej policji kierowany przez płk. barona Sassa. Wydział zajmował się szpiegowaniem dyplomatów. Agenci tego wydziału rozpracowywali obce placówki dyplomatyczne w Warszawie oraz prowadzili akcje wywiadowcze poza granicami Królestwa. Nie wykluczało to inwigilacji rządu i przekazywania informacji na ten temat carowi. Baron Sass zginął już pierwszego dnia powstania listopadowego, gdy próbował zbiec z Warszawy. Te wydziały policyjne wzajemnie się kontrolowały i konkurowały ze sobą o względy władz carskich. Na terenie Królestwa działało prawdopodobnie 14 służb policyjnych różnego rodzaju. Formalnie prace ich koordynował szef sztabu głównego gen. Kuruta.
I Istotną rolę w systemie policyjnym Królestwa odgrywała żandarmeria. Rada Najwyższa była zainteresowana dalszym istnieniem jednostek żandarmerii z okresu Księstwa Warszawskiego, co znalazło wyraz w uchwale z 27 mana 1813 roku.
Car Aleksander zlecił ministrowi spraw wewnętrznych, Tadeuszowi Mostowskiemu, przygotowanie stosownego raportu na temat możliwości wykorzystania żandarmerii do zadań policyjnych. Propozycje Ministerstwa Spraw Wewnętrznych spotkały się z dezaprobatą Rady Administracyjnej.
Nowy projekt przedstawił wspomniany wcześniej gen. A. Róż.niecki. który odegrał istotną rolę w służbach policyjnych Królestwa. Była to postać o dość powikłanym życiorysie. Brał udział w pracy konspiracyjnej, uczestniczy! w insurekcji kościuszkowskiej, później na emigracji walczył w Legionach we Włoszech, gdzie odznaczył się wielką odwagą. Dosłużył się stopnia generała kawalerii oraz osobistego wyróżnienia przez Józefa Bonapartcgo, króla Neapolu. Po wojnach napoleońskich odznaczony Legią Honorową i Komandorią Virtuti Militari wrócił do kraju w zasłużonej sławie bohatera i patrioty. Tymczasem został organizatorem i dowódcą służb policyjnych, które z największą zaciętością ścigały i represjonowały przedstawicieli tajnych oiganizacji
* .VI. Karpińska, Poluje topie w Królestwie Kongresowym. .Przegląd Historyczny* 1986, t. 77, nr 3. s. 681.
09:46
F Ite!ix iLibrary Reader
Wyszukiwarka