59

Spis treści    Notatki

B. Baraniak, Metody badania pracy. Warszawa 2<X)9 ISBN 978-83-61408-68-0. © by WAiP 2009

Metodologia nauk w mircie naukonuwczym 119

Rysunek 23. Rodzaje wiedzy ludzkiej (Apanowicz. 2005. s. 12;

Co charakteryzuje poszczególne grupy wiedzy?

■    Wiedza potoczna, zwana powszechną lub zdroworozsądkową, jest najstarszym rodzajem wiedzy. Zajmuje się użytkowym wyjaśnianiem i zastosowaniem zarówno sądów prawdziwych, jak i przesądów. Dotyczy praktycznego poznania wszelkiej rzeczywistości i działania w otoczeniu ludzkim. Jest przypadkowa, mało precyzyjna, niejednoznaczna oraz nie w pełni wiarygodna. Ze względu na swą prostotę jest dostępna dużej grupie społeczeństwa. Jej wieloznaczny charakter nie upoważnia do stosowania metod, technik i narzędzi badawczych (por. Hejnicka-Bezwińska, 2008, s. 516).

■    Wiedza naukowa zastępuje i eliminuje wiedzę potoczną, w której dominują informacje ścisłe, pewne. Dotyczy nie tylko zjawisk obserwowałnych, ale również wiedzy wytworzonej w procesach myślowych (dedukcyjnych), będących przeciwieństwem indukcji charakterystycznej dla empirii. Wiedza dedukcyjna wykazuje wysoki poziom wiarygodności eksplancyjnej (wyjaśniającej) i heurystycznej (problemowej). Jej ostatecznym celem jest dążenie do pełnego poznania prawdy. Wiedza naukowa i jej obiektywny stan odzwierciedla pracę twórczą, której wyniki badań przedstawiają uprzedmiotowioną myśl lub czyn ludzki wyrażający nowe odkrycia, rozwiązania, wytwór techniczny lub artystyczny, a także inne uznane i akceptowane przez społeczeństwo osiągnięcia (wytwory techniczne) (Pieter, 1975; Such, Szczęśniak, 1997; Apanowicz, 2000; por. Hejnicka-Bezwińska, 2008). Wyniki

+ # ^ I +♦ ą ą    +

* ^ ♦ "M

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0.©by WAiP 2009

120    Rozdział 4. Metody badania pracy w interdyscyplinarnym układzie

badań i sposoby ich uzyskiwania stanowią o wartości wiedzy naukowej, która swoim zakresem i przedmiotem badań obejmuje rzeczywistość ujętą w dziedziny i dyscypliny naukowe. Zamieszczona tam wiedza ze względu na jej charakterystyczny obszar zainteresowań, specyficzny przedmiot badań i odrębne procedury badawcze niezależne od tego, że stanowi wiedzę naukową i występuje w ujęciu ogólnym jako rodzaj wiedzy, może mieć charakter humanistyczny, techniczny, medyczny, ekonomiczny i inny jeszcze, bardziej szczegółowy.

■ Wiedza techniczna dotyczy obszaru i zakresu ludzkiej działalności, ma charakter wynalazczo-techniczny, konstrukcyjny i technologiczny, jej twórcy opierają się na założeniach teoretycznych, wynikach badań, a także prowadzeniu badań przydatnych w rozwiązywaniu własnych problemów technicznych. W swojej działalności kierują się zdobyczami wiedzy naukowej i badaniami. Celem ich są nowe lub modyfikowane do potrzeb techniki dotychczasowe rozwiązania konstrukcyjne, obiekty, narzędzia i urządzenia ułatwiające i podnoszące poziom życia. Idea ta opiera się na poznaniu naukowych metod badawczych i zastosowaniu nowych technik, technologii, tworząc wiedzę techniczną, będącą wynikiem pracy twórczej, a zatem aspirującą do rangi naukowej.

Przyjmując kryterium pracy twórczej można wyodrębnić wiedzę artystyczno-literacką. Jest ona swoistym rodzajem twórczości, której wytworami są utwory literackie, muzyczne, malarskie, rzeźbiarskie, a także rękodzielnictwo ludowe i inne prace. Sztuka stanie się nauką wówczas, gdy ukaże lub wykryje zależności i powiązania między wewnętrznymi i zewnętrznymi elementami teoretycznej i praktycznej działalności artystycznej.

Kolejne grupy wiedzy to medyczna i prawnicza, które wywodzą się z wiedzy potocznej, a udokumentowany i udowodniony ich dorobek naukowy i badania sytuują je w głównej grupie wiedzy naukowej i technicznej. Czym się charakteryzują? Wiedza medyczna towarzyszy ludzkości od zarania, kiedy to praczłowiek poszukiwał w przyrodzie różnych roślin i substancji mających właściwości lecznicze (np. liście paproci, jad żmii itp.) Zgromadzone informacje wraz z przysięgą Hipokratesa stanowiły wiedzę potoczną, która stała się źródłem naukowych faktów o zdrowiu człowieka i społeczeństwa, przekształconych w system przedsięwzięć i poczynań medycznych, sprawdzonych empirycznie i uzasadnionych teoretycznie. Wiedza medyczna ze względu na zakres ma charakter interdyscyplinarny i korzysta z dorobku nauk podstawowych oraz stosowanych.

Wiedza prawnicza uważana jest również za jedną z najstarszych, znanych ludzkości (prawa wspólnot pierwotnych, Kodeks Hammurabiego, dekalog, prawo niewolnicze itp.), służących do regulowania stosunków między ludźmi danej spo-