61

- iLibrary Keader

Strona 61/228

Limit wydruku: O

2.3 Mirona pcrjąku puMicjntgo w aasie pwislań IńtcpaSuwgo (1830-1831) i styarwiwgo 11863-18641

I gminie wiejskiej - urząd wójta, jako najniższe ogniwo władzy administracyjnej. Do zakresu uprawnień tych władz należała działalność administracyjna, sądowa oraz w dziedzinie ochrony porządku publicznego.

Można przyjąć z dużym zastrzeżeniem, iż te instytucje stanowiły zaczątek organów samorządowych w zaborze rosyjskim. Były one ściśle uzależnione od carskich władz państwowych (komisarzy obwodowych). Podobnie urzędy policyjne podporządkowane burmistrzom stanowiły przede wszystkim organ wykonawczy i pomocniczy carskiej policji

W kilkunastu miastach utworzono urzędy inspektorów policji, przy czym liczba powoływanych inspektorów była różna, np. w Lodzi powołano pięciu, a w Kaliszu, Piotrkowie, Częstochowie i Zamościu po dwóch. Do tego dochodzili ewentualnie ich pomocnicy oraz policmajstrzy. W miastach, w których nie było inspektorów, powoływano dozorców policyjnych albo rewizorów, traktowanych jako niższa służba policyjna. Natomiast w obwodach wiejskich, gminach, za porządek i ład publiczny odpowiadała utworzona w 1816 roku żandarmeria oraz policja ziemska.

2.3. Ochrona porządku publicznego w czasie powstań listopadowego (1830-1831) i styczniowego (1863-1864)

Tuż po wybuchu powstania listopadowego utworzono w Warszawie Straż Bezpieczeństwa. Później zorganizowano trzy półwojskowc formacje: Gwardię Narodową Warszawską, Gwardię Miejską oraz przekształconą Straż Bezpieczeństwa. Ze względu na sytuację wojenną były to ochotnicze oddziały wojskowe, które wykonywały pewne czynności w zakresie ochrony porządku publicznego.

Na początku 1831 roku w Gwardii Narodowej pełniło służbę około 6 tysięcy osób, byli to przeważnie przedstawiciele zamożnego mieszczaństwa. Służba porządkowa Gwardii polegała na patrolowaniu ulic oraz czuwaniu nad bezpieczeństwem gmachów publicznych i zakładów przemysłowych.

7. kolei Straż Bezpieczeństwa była formacją ludową, rekrutującą się spośród biedoty miejskiej. |cj liczebność przekroczyła 15 tysięcy osób. Były to oddziały słabo wyposażone, uzbrojenie stanowiły przeważnie piki, kosy lub siekiery. Członkowie Straży pełnili funkcje pomocnicze; czuwali przy umocnieniach, trzymali wartę na przedmieściach oraz ochraniali transporty broni. Natomiast Gwardię Miejską tworzyli zamożniejsi mieszczanie pochodzenia żydowskiego.

Po upadku powstania listopadowego wszystkie te organizacje zostały rozwiązane.

W czasie powstania styczniowego nic udało się wyzwolić spod władzy carskiej nawet kawałka ziem znajdujących się pod zaborem rosyjskim. Dłatego też władze powstańcze stale działały w konspiracji. Pomimo to w Rządzie Narodowym powstał

F* Itelix iLibrary Reader