61

tara tego sposobu myślenia - została przetłumaczona na język polski i jest ogólnie dostępna. Pomimo prostej zasady, która leży u podłoża nauczania behawioralnego, procedury stosowane przy takim nauczaniu są obwarowane wieloma ważnymi wskazówkami metodycznymi. Czego w ten sposób możemy uczyć? W zasadzie wszystkiego, na przykład przyjmowania prawidłowych pozycji ciała, nawiązywania kontaktu wzrokowego, naśladowania prostych zachowań, naśladowania mimiki oraz dźwięków, manipulacji, wykonywania poleceń, wzmacniania wokalizacji, rozumienia nazw przedmiotów, języka migowego, odróżniania kolorów i kształtów, udzielania odpowiedzi tak/nie, itp.

Wszystkich zainteresowanych odsyłam do książki Ivara Lovaasa.

PODSUMOWANIE

Należy stwierdzić, że terapia dzieci z głębokim upośledzeniem umysłowym poprzez rozwijanie ich zdolności manipulacyjnych wydaje się bardzo efektywnym sposobem pracy. Nauczyciel może wykazać się dużą pomysłowością we wprowadzaniu nowych umiejętności do repertuaru zachowań swojego ucznia. Znając prawidłowości rozwoju manipulacji, można ten proces stymulować. Terapeuta powinien zadbać o umożliwienie dziecku aktywności własnej także poza zajęciami. Zabawka mobilna jest prostym i skutecznym sposobem podtrzymywania i wykorzystywania zdolności dziecka do manipulacji. Efektem terapii poprzez manipulację jest usprawnienie pracy zmysłów, poprawienie zdolności do różnicowania przedmiotów, zapamiętywania ich nazw oraz poprawienie komunikacji ucznia.

BIBLIOGRAFIA:

1.    A. Brzezińska, G. Lutomski (red.), Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, Poznań 1994.

2.    G. Doman, Jak postępować z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu, Poznań 1996.

3.    N. R. Finnie, Domowa pielęgnacja małego dziecka z porażeniem mózgowym. Warszawa 1994.

4.    T. Hellbrugge, I. H. von Wimpffen, Pierwsze 365 dni życia dziecka, Warszawa 1992.

5.    E. B. Hurlock, Rozwój dziecka, Warszawa 1995.

6.    A. Jurkowski, Ontogeneza mowy i myślenia, Warszawa 1986.

7.    O. I. Lovaas, Nauczanie dzieci niepełnosprawnych umysłowo, Warszawa 1993.