6

312 Gwiazda wytrwałości

dziej jeszcze. Zegar nierówno tykał. Tylko z boku odezwało się ostre starcze kaszlnięcie.

Teraz dopiero zauważyli, że nie są sami w pokoju. Widocznie gdy byli zajęci jedzeniem, wszedł cicho, siadł cicho, tak że nie spostrzegli go. Był dość blisko nich, przy sąsiednim prawie stoliku, ale w głębi, jakby w wnęce. Zaspany gospodarz nie zdążył także go >    zauważyć, bo nie podszedł, i przybys/ siedział

jakby czekając. Jego przymrużone oczy wpatrzone były gdzieś przed siebie i niewidoczne.

—    Znowu ktoś „od naszych”...

Powiedział to Witek tym razem z porozumiewawczym uśmiechem. Wszyscy wiedzieli.

I    dlaczego, Bruksela jesienią i zimą owego ro

ku wyzwolenia (jak też i Antwerpia, i Gandawa, i Broda, ale przede wszystkim Bruksela) |    pełna była polskich Żydów, wypełzłych naraz

Fś-.'    z jakichś schowków, targujących i handlują

cych za wszystkie lata, jakie z łaski Hitlera spędzili w norach swych ukryć. Zaczepiali na ulicach wojskowych — lub bywali przez wojskowych zaczepiani — i przeprowadzali wszelkie rozliczne i skomplikowane transakcje, wymiany guldenów na franki i odwrotnie, zakupy „postał orderów”, złotych monet, aparatów Leica, pończoch nylonów, papierosów amerykańskich, łupów.

Iwąn oponował:

—    Byłby podszedł. Nie każdy z brodą zaraz Żyd...

—    Z brodą?. Popatrz na jego czapkę? Cera-

towa maciejówka. Nie Żyd? Powiem ci nawet skąd: z Kongresówki!

Kapelan, zrezygnowawszy już ostatecznie z przyjścia pana Marcina, przypatrzył się także. Człowiek, który siedział w wnęce, mógł być istotnie polskim Żydem. Miał nieżydow-ski może, ale ostry, wydatny nos. Posiwiała, niesforna bródka jak zapuszczony zarost opływała mu załom policzków i kończyła się spiczasto. Miał na sobie jakieś ciemne, dość staroświeckie ubranie — dziwacznie wtedy lu-: dzie chodzili, nawet w Belgii. Mogło być ; czymś w rodzaju kapoty. Na stole jednak, i przed sobą, położył czapkę. Była to istotnie } krągła czapka z daszkiem, niewielkim daszkiem, ceratowa sama, wytarta na bokach,, i przyduszona i potłuszczona. Przypominała is-lotnie maciejówki lub czapki noszone do nie-; dawna przez Żydów z Kongresówki.

I — Może wcale nie Żyd? — pytał Sztum.

I — Mów głośniej, jeszcze głośniej — zgro-: mił kapelan. — Żyd! Żyd!

I — Wcale tak głośno nie mówiłem! On zre-| sztą nie słyszy.

| Może nie rozumie? Dlaczego musi zaraz ^; być z Polski?

I tak się stało, że w tym momencie wszyscy czterej spojrzeli na przybysza. Siedział znieruchomiały zupełnie i miał oczy tak ukryte w tym przymrużeniu powiek, że można się i było niemal zastanawiać nie tylko nad tym, czy słyszy, ale czy w ogóle żyje. Poczuł wi-