7
poszczególnych asortymentów, które wewnątrz grup są w przybliżeniu ley noważne pod względem wartości odżywczej, np.: 1 mała bułka, 2-3 ziemni ij średniej wielkości, 6 łyżek gotowanej kaszy lub makaronu; 5 łyżek gotowani marchwi, 1/3 główki sałaty; 1 szklanka mleka, 1 opakowanie (150 g) lwim lub jogurtu, 50 g twarogu, 2 plasterki sera podpuszczkowego; 70 g gotow mijj wołowiny, udko kurczaka (90 g) lub filet ryby (85 g); łyżka stołowa oh |n płaska łyżka margaryny lub masła (10 g). W całodziennym jadliv>|»l i najliczniej powinny być reprezentowane produkty zbożowe (5-6 pou||| Liczba zalecanych w ciągif~^nia~"jSorcjT hle~7)3powia^^ pod
ponieważ w jednym posiłku może występować kilka porcji, np. w śniadnuji 2 kromki pieczywa (2 porcje). Zgodnie z zaleceniami piramidy należ.ilufl także codziennie spożywać 3-5 porcji warzyw i owoców. 3-4 porcje mtU i produktów mlecznych, 1-2 porcje możliwie chudych mięs i ich przelwn, (ryby i przetwory rybne należy spożywać 2-3 razy tygodniowo), 2 pora tluszczm W zdrowej diecie powinna być zdecydowana przewaga ilu . roślinnych. Piramida żywieniowa, przedstawiająca w graficznej formie iNMii racjonalnego żywienia, ze względu na swoją prostotę i uniwersalno.* i-tj) rozpowszechniona w wielu krajach, a w Polsce propagowana m.in po* i Instytut Żywności i Żywienia. il
Nieodzownym warunkiem prawidłowego planowania żywienia jest /ii;i|om|l choćby orientacyjna, potrzeb pokarmowych poszczególnych grup liiclii"*H|i| Małe, 1—3-letnie dzieci, ze względu na bardzo intensywny wzrost i i »♦ m| oraz dużą aktywność fizyczną mają mimo małych rozmiarów ciała sIomiiiI o*h duże zapotrzebowanie energetyczne (1300 kcal/5430 ki). W wieku pina|i* szkolnym tempo wzrostu wprawdzie stopniowo obniża się (czemu * towarzyszy zmniejszenie apetytu), ale w dalszym ciągu wysokie jest Sapl trzebowanie na składniki budulcowe, dlatego pożywienie tych d/i* * i u|l być bogate w wysokowartościowe białko (zwierzęcego pochodź* mai H(f| powiednio dużą ilość wapnia i innych składników mineralnych om/ wihlitffl W posiłkach powinny się znaleźć 2-3 szklanki mleka, około 40 y *!|fH co najmniej 65(T^“wafżyw“i' owoc o w.’ Poza~potrawami trudno .iMuiiyjll i llustymi oraz ostrymi przyprawami, dzieci w wieku przedszkolu \ iii uit«j jadać już wszystkie inne produkty i potrawy. Jeśli dziecko uc/ęs/i il przedszkola, rodzice powinni orientować się, co tam je i w domu od|»• j» ilfwg uzupełniać jadłospis przedszkolny. Młodsze dzieci w wieku s/k*>lii\iu >n|J| potrzeby żywieniowe zbliżone do grupy dzieci w wieku pi/* <1. I .*Iiim potrzebują jedynie trochę więcej produktów dostarczających białka i ml (warzywa i owoce). Natomiast istotnie wyższe zapotrzebowaniu u a * iiMtpj i składniki odżywcze mają dzieci starsze (10 12-letnie). Dlalcgo ud. i 1*0 zapewnić w posiłkach nic tylko więcej produktów dostarczający* li .1 I adnil« budulcowych i regulujących, ale i węglowodanów (zbożowe Ilu* lołlj
1 (Szczegółowe wska/.ówki praktyczne do planowania żywienia dla i*< lóihl ludzi zdrowych i chorych znajdują się w II łomie)
Szczególnej troski w zakresie żywienia wymaga młodzież 13-15-letnia ze względu na zachodzące w jej organizmach intensywne zmiany rozwojowe związane z dojrzewaniem. W zapotrzebowaniu pokarmowym (przede wszystkim na składniki energetyczne) dziewcząt i chłopców w tym wieku zarzynają pojawiać się różnice. Ogólnie bardzo wysokie jest zapotrzebowanie na białko, wapń, żelazo i witaminy, dlatego racja pokarmowa przewiduje up. 3 szklanki mleka dziennie, 70-75 g serów, 155-170 g mięsa i ryb, '100-500 g ziemniaków oraz około 700 g warzyw i owoców. Jeszcze wyższe zapotrzebowanie mają chłopcy 16 -20-letni, podczas gdy ich rówieśnice potrzebują mniej energii niż dziewczęta 13-15-letnie. Pożywienie obu grup musi zawierać pełnowartościowe białko, dużo składników mineralnych i witamin.
| Zapotrzebowanie pokarmowe ludzi dorosłych jest zdeterminowane przede wszystkim ich aktywnością życiową i rodzajem wykonywanej pracy. ()soby pracujące ciężko fizycznie mają nawet dwukrotnie większe potrzeby energetyczne niż wykonujące pracę lekką, dlatego ich posiłki muszą być obfitsze, zawierać więcej produktów węglowodanowych (zbożowych, ziem-
* ,,ł*łłł“1 mit a tl ITfTf _ _ ~
maków, strączkowych) i składać się z bard ziej "tłusTy ćh ~~potTaw. Po riieważ • iężka praca fizyczna, zwłaszcza przebiegająca w podwyżśżońej~Temperatu-r/c, powoduje znaczną utratę wody i składników mineralnych z potem, osobom wykonującym taką pracę trzeba podawać różne płyny z dodatkiem soli.
1, U kobiet wyjątkowo wysokie zapotrzebowanie pokarmowe ma miejsce W II i 111 trymestrze ciąży, kiedy szczególnie duża jest intensywność roz-
- - i-,- [ _ , jrf V ■■ -*.*«>>A«»*W»*^**MM**",My^*W** ..............................JHH ■—»
Woju płodu, oraz w czasie karmienia. Ze względu na bardzo duże zapo-li/chowanie na wysokowartościowe białko, wapń, żelazo i witaminy w posiłkach ciężarnych i karmiących powinno być dużo mleka (4-5 szklanek tl/icnnie), twarogów, produktów wysokobiałkowych (175-185 g), warzyw l owoców ponad 800 g, a ziemniaków 400 g. Kobiety karmiące, powinny dodatkowo dużo pić.
1 Osoby starsze z powodu zmniejszonej na ogół aktywności fizycznej i obniżonej przemiany materii mają obniżone zapotrzebowanie energetyczne, Ich posiłki powinny składać się z produktów i potraw wysokowartoś-lllowych, a jednocześnie stosunkowo niskoenergetycznych (chudych) i łatwo Mi uwnych.
iiny
♦A5**' .W. n. ,r..t
Istotną kwestią w planowaniu żywienia jest ustalenie ilości posiłków u * lągu dnia. Całodzienną rację pokarmową należy tak rozdzielić na posiłki, cażdy z nich był zrównoważony pod względem zawartości energii
i składników pokarmowych oraz zachowane zostały między nimi odpowiednie odstępy czasu. Przerwy między posiłkami nie powinny być dłuższe niż >1 )',(Hlzinne. W żywieniu dzieci, młodzieży, kobiet ciężarnych i karmiących, putth siai szych, rekonwalescentów, a także ciężko pracujących fizycznie, fil/u wy między posiłkami powinny być krótsze (3 godzinne), co zapewnia lepsze wykorzystanie składników pokarmowych / pożywienia. Wielkość
Wyszukiwarka